Onafhankelijk berichtgeven over ontwikkelingen in de geneeskunde en medicijnen is een moeilijk vak. Te hoog gegrepen voor de publieke omroep en vooral de NOS. Sterker, de publieke omroep is de spreekbuis van de farmaceutische industrie geworden. Belangen van burgers spelen geen enkele rol meer.
Tijdens mijn recente vakantie in de VS zag ik op de TV regelmatig boodschappen voorbijkomen waarin reclame werd gemaakt voor nieuwe medicijnen. Daarin kwam ook het medicijn semaglutide (Ozempic) aan bod. Mooi geregeld voor de fabrikanten in de VS, al moeten ze voor die reclame wel betalen.
Fabrikanten mogen in de VS echter geen reclame maken voor off-label indicaties. Dat zijn indicaties waarvoor de registratieautoriteit, de Food and Drug Administration (FDA), geen handelsvergunning heeft gegeven. Met andere woorden: waarvoor geen balans van werkzaamheid en bijwerkingen is opgemaakt. Off-label voorschrijven gaat doorgaans gepaard met meer bijwerkingen – en dat is voor artsen en patiënten van groot belang.
Hoe anders is dat tegenwoordig gesteld in Nederland
Recent kwam in het NOS Journaal hetzelfde medicijn semaglutide ter sprake. Dit middel is bestemd voor de behandeling van diabetes mellitus of suikerziekte. Daar ging de reportage van de NOS evenwel niet over. Die ging over een neveneffect van het middel, gewichtsvermindering. Dat is geen geregistreerde indicatie, maar dat deerde de NOS niet. In de reportage kwam een afslankkliniek in beeld en er kwam een arts aan het woord die vol lof was over de toepassing van het middel. Ook werd een reactie van de fabrikant in beeld gebracht.
Dit alles maakte op mij een bijzondere merkwaardige indruk. Hoe kon het gebeuren dat een omroep die met publiek geld wordt gefinancierd reclame maakt voor het off-label voorschrijven van medicijnen? Een activiteit die voor fabrikanten verboden is, wordt met publiek geld in een nieuwsuitzending voor het voetlicht gebracht. Kreeg de NOS-geld van de fabrikant hiervoor? Is de ReclameCodeCommissie gehoord? Zou die commissie niet in actie moeten komen? Allemaal vragen waarop geen antwoorden komen.
Falend toezicht
Tijdens de pandemie maakte de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) jacht op artsen die off-label medicijnen voor een corona-infectie voorschreven. Artsen schreven middelen voor waar al decennialang ervaring mee was en waarvan het bijwerkingenprofiel goed bekend was. Die artsen riskeerden hoge geldboetes en volgens het beste paard van stal, Attje Kuiken van de PVDA, zouden deze artsen hun BIG-registratie moeten inleveren.
Hoe is het mogelijk dat als de NOS met publiek geld reportages maakt over het illegaal voorschrijven van medicijnen, IGJ niet ingrijpt, patiënten niet gewaarschuwd worden en artsen die deze middelen voorschrijven niet worden vervolgd? Het wordt echt vervelend als blijkt dat patiënten die het middel voor legitieme doeleinden nodig hebben het niet kunnen krijgen omdat afslankklinieken het hebben opgekocht.
Wat is er mis bij de NOS?
Hoe ver is de corruptie bij de publieke omroep ingedaald?
Het is niet de eerste keer dat NOS in de fout gaat. Eerder schreef ik al over de reclame die de NOS maakte voor antidepressiva. ‘Normaal maken wat niet normaal is’, het nieuwe devies van de NOS.
De NOS heeft zijn geloofwaardigheid verloren en ik zie niet hoe dit nog goed kan komen. Door welke niet-terzake deskundigen laat deze omroep zich adviseren? Welke redacteuren zijn verantwoordelijk voor deze wanprestaties?
Ondertussen in Groot-Brittannië
Mijn goede collega Tom Jefferson van Trust The Evidence en het Center for Evidence Based Medicine van de universiteit van Oxford zag bij de BBC eenzelfde ontwikkeling. Hij schreef er een blog over, The BBC: Sad Decline of a Once Reliable Source of Information. Het kreeg als ondertitel mee Do not read or listen, they know little and have learned even less. In het stuk geeft Jefferson geeft toen dat het weliswaar tijd en moeite kost om je beide cerebrale hemisferen goed te leren gebruiken, maar de conclusie is onvermijdelijk dat de BBC het publiek in verwarring brengt, giswerk verspreidt en de wetenschap devalueert.
Deze dieptrieste ontwikkelingen hebben we in Nederland te danken aan meer dan 10 jaar neoliberaal liegen en bedriegen, prutsen en slopen, gesteund door politici die zich christenen en sociaaldemocraten noemen. Lees meer hierover in Landverraad, het boek van Willem Koert en Dick Bijl. Bestellen? Klik hier.
Dit is het eerste deel van een tweeluik over semaglutide. In een volgend artikel ga ik onder meer nader in op de bijwerkingen van semaglutide en hoe zij worden onderzocht.
