Als alumnus van de Rijksuniversiteit Groningen ontving ik alweer een tijd geleden een uitnodiging voor het lustrum van het universiteitsfonds, het zou gaan over academische vrijheid. De uitnodiging trof me, ik voelde me geroepen om te reageren, maar kreeg geen respons. Zoals het de afgelopen drie jaar vaak stil is gebleven als ik een berichtje of mailtje stuurde naar vrienden of (oud-)collega’s.
Men is druk. Of niet geïnteresseerd in wat ik te vertellen heb, dacht ik. Jammer, maar oké, dan laat ik het er bij – hoewel het me verdriet deed en soms ontmoedigde. Intussen vraag ik me af of mijn berichten überhaupt bij de geadresseerden zijn aangekomen. Vroeger, voor 2020, was toch mijn persoonlijke ervaring dat mensen de moeite namen om te reageren, ook als ze het niet met me eens waren. En nu – stilte.
Ik twijfel of ik mijn gedachten online moet zetten. De rationalisaties en stemmen in mijn hoofd om het niet te doen zijn luid. Over mijn beslissingen heb ik geen twijfel, wel over de gevolgen van het publiek delen van mijn beweegredenen. Het klimaat voor vrijdenkers is zo vijandig geworden dat mijn naaste familie zich zorgen om me maakt. Maar ik kan niet anders dan me uitspreken, het spijt me. En daarom deel ik alsnog mijn verhaal, zoals ik dat in oktober aan de organisatoren heb gestuurd.
Erosie van vrijheid
De vrijheid om te zeggen wat je denkt, zeker in de academische wereld, is een onderwerp dat me sinds mijn studietijd aan de RUG na aan het hart ligt, maar wat de afgelopen jaren veel glans heeft verloren. Helaas; ik ben wat illusies armer. Ik hoop dat er nog steeds mensen zijn die dit oprecht bezig houdt, die er belang bij hebben om met elkaar in gesprek te blijven en willen luisteren naar mijn verhaal.
In 2012 studeerde ik af in de Geneeskunde en in 2015 ontving ik ook mijn masterdiploma voor Filosofie (cum laude). Vanaf 2013 werkte ik als arts in de ouderenzorg, en vanaf 2018 mocht ik mij specialist ouderengeneeskunde noemen. De beperkende maatregelen die in 2020 werden genomen – zoals de bezoekverboden, het testbeleid, enzovoorts) – maar vooral de onmogelijkheid die ik ervoer om daarover met collega’s te praten, troffen me zo dat ik in december 2020 tot het besluit gekomen ben om mijn contract op te zeggen en tijd te nemen voor eigen onderzoek en reflectie.
Vanuit mijn gecombineerde achtergrond hebben medisch-ethische vraagstukken binnen de ouderenzorg me altijd zeer beziggehouden. De afwegingen tussen kwaliteit van leven en gezondheid, bijvoorbeeld. Of vragen over vrijheid versus veiligheid in de zorg voor mensen met dementie. Ik specialiseerde me bovendien in het afbouwen van medicatie en was in de jaren voor 2020 al bekend met het werk van onder meer Peter Gøtzsche, de mede-oprichter van de Cochrane Library, en Dick Bijl, de oud-hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin.
Deze artsen en wetenschappers, beiden met een enorme staat van dienst, waren gerespecteerd binnen de medische wereld. Maar wie tegenwoordig hun werk probeert op te zoeken, krijgt daar een totaal ander beeld van.
Scepsis
Bij deze collega’s zag ik dat eerder makkelijk te vinden artikelen ineens waren verdwenen. Bovendien werden ze plots negatief afgeschilderd. Ik was vanuit mijn werk al gepast kritisch op de rol van Big Pharma en door wat ik zag gebeuren raakte ik extra alert. Daarnaast was ik bekend met de missers bij de (snelle) introductie van nieuwe medicijnen, waarbij achteraf bekend werd dat bijwerkingen niet gerapporteerd waren of zelfs verdoezeld werden, en de grote fraudezaken zoals bij de opiatencrisis in de VS.
U zult dus begrijpen dat ik met een gezonde scepsis de ontwikkelen rondom covid volgde. Zo was ik immers opgeleid en daarvoor werd ik in mijn carrière gewaardeerd. Mijn carrière ging voor de wind: naast mijn zzp-werk als specialist ouderengeneeskunde in de verpleeghuizen werkte ik in de eerstelijns-ouderenzorg samen met geriaters van het Martini Ziekenhuis, huisartsen in de regio en zorgverzekeraar Menzis.
Namens de beroepsvereniging mocht ik advies geven aan VWS over dit thema. Ik werd regelmatig gevraagd om lezingen te houden. In het najaar van 2020 werd mij zelfs een positie als medisch directeur bij een grote ouderenzorg-instelling aangeboden. Maar in het medische werk en bij de ethiekwerkgroep (met vooral filosofen) bij de medische faculteit waar ik deel van uitmaakte miste ik ineens de dialoog. De ruimte om vragen te stellen was verdampt. Nu het erop aan kwam, was er geen academische vrijheid.
Censuur
Persoonlijke vrijheid en zelfbeschikking zijn voor mij altijd cruciaal geweest. En ineens gingen die waarden wereldwijd onderuit. Over natuurlijke immuniteit hoefden we het niet meer te hebben, want iedereen moest toch een prik krijgen – op veel plekken zelfs met de dreiging van een verplicht karakter.
Waar was de morele verontwaardiging? En waarom vond ik nergens gehoor, wilde werkelijk niemand meer open met me praten? Het heeft lang geduurd voordat ik begreep wat er aan de hand was. Jaren daarvoor was ik al gestopt met tv-kijken en de intense stroom aan berichtgeving is een stuk minder heftig bij mij binnengekomen dan bij de meesten, realiseer ik mij nu. Ik voelde dat er van alles niet klopte en stelde vragen bij de manier waarop de kranten schreven over wat ik in mijn dagelijks werk in de ouderenzorg meemaakte. Ik herkende me er nauwelijks in. En nu blijkt dat de beïnvloeding van het nieuws en daarmee de ondermijning van de (wetenschappelijke-) vrijheid nog veel verder ging dan ik toen maar kon vermoeden.
In de uitspraak op 8 september van dit jaar is door een Amerikaans gerechtshof, in de zaak Missouri versus Biden, de Amerikaanse federale overheid – waaronder Joe Biden en Anthony Fauci bij naam, het Witte Huis, de CDC, FBI, en andere overheidsinstanties – veroordeeld voor het op grote schaal toepassen van censuur. Mocht u geïnteresseerd zijn, dit artikel beschrijft de aanleiding van het proces.
Door deze censuur is een klimaat geschapen waarin er geen maatschappelijk debat mogelijk was, en tot op de dag van vandaag niet is. In een gedegen juridische uitspraak van een comité van rechters wordt beschreven hoe de verschillende overheidsinstanties samen met de grote online platforms zoals Google, YouTube, Twitter en Facebook censuur toepasten – en dit nog steeds doen. Kritische stemmen uit de medische wereld mochten niet gehoord worden. Eerder alom gerespecteerde wetenschappers, hoogleraren en artsen kwamen op blacklists van Twitter en werden gebannen van Facebook, YouTube en Google; er werd een karaktermoord op ze gepleegd.
In oktober 2020 pleitten drie vooraanstaande wetenschappers op het gebied van volksgezondheidszorg en epidemiologie voor focused protection. Tot dan toe was dat common sense. Dit was wat we hadden afgesproken te doen bij uitbraken van infectie. Op de website van deze wetenschappers is hun Great Barrington Declaration (GBD) na te lezen. Dit artikel plaatst hun verhaal en de vernietigende georkestreerde reactie daarop in perspectief.
Twee van de initiatiefnemers van de GBD, Jay Bhattacharya en Martin Kulldorff, hebben onder andere met de staten Missouri en Louisiana dit proces tegen de Amerikaanse federale overheid aangespannen. Voor een beknopte weergave van wat er in dit proces naar voren is gekomen kunt u dit artikel lezen.
De omvang van de censuur vanuit de Amerikaanse overheid is stuitend. Hiermee is de bodem onder onze vrijheid weggeslagen. En hoe kun je nog een academisch debat met elkaar te voeren als de informatie dermate gestuurd wordt en eenzijdig is? Ik heb geen aanwijzingen dat het in Nederland beter is. De recente invoering van de Digital Service Act in Europa doet eerder het tegenovergestelde vermoeden.
Het verhaal van Bhattacharya en de andere initiatiefnemers van de GBD is niet uniek. Meer vooraanstaande wetenschappers en artsen is hetzelfde overkomen. Afgelopen jaar werd vanuit de Stanford Business University een congres gewijd aan het onderwerp academische vrijheid. Ik keek destijds al enkele lezingen online. Wetenschappers met vergelijkbare ervaringen met censuur kregen de kans om iets van hun verhaal te delen. De openingswoorden van John Cochrane op deze Stanford Freedom Conference in november 2022 zijn de moeite waard om terug te kijken.
Daarnaast wil ik graag noemen arts Peter McCullough, die in 2022 samen met John Leake een lezenswaardig boek schreef over zijn ervaringen van de afgelopen jaren. McCullough werd bekend doordat hij zich al vanaf de zomer van 2020 krachtig heeft uitgesproken voor vroegtijdige behandeling en zijn klinische ervaring en onderzoek deelde. Ook dat verhaal mocht niet gehoord mocht worden, ook McCullough is tegengewerkt en gecensureerd.
De mogelijkheid van vroegbehandeling zou de stelling dat iedereen zich zou moeten laten prikken onderuit kunnen halen. De toestemming om deze experimentele injecties vervroegd op de markt te laten is immers verstrekt omdat er geen andere covidbehandeling zou bestaan.
Informed consent?
In die eerste maanden van 2021 trachtte ik om met collega’s in gesprek te komen over mijn twijfels over de beperkte onderzoeksdata die op dat moment beschikbaar waren. Ik wenste niet mee te doen aan de uitrol van de ‘vaccinatiecampagnes’ in de verpleeghuizen omdat ik wist dat er geen enkele ruimte was voor een gesprek.
Ik kon niet, zoals ik eerder altijd deed, in openheid de mitsen en maren met mijn patiënten en hun vertegenwoordigers bespreken. Sterker nog, ouderen die een prik weigerden werd gedreigd dat ze hun familie niet meer mochten zien (sic). Hoezo informed consent?
Ik voelde me totaal niet thuis in dit onveilige klimaat, waar (academische) vrijheid ontbrak. Daarom ben ik in april van 2021 met mijn Nederlandse man vertrokken naar Brazilië. Ons sabbatical is uitgemond in een permanent verblijf. We hebben ons leven hier opgebouwd en ik ben een ander pad in geslagen, onlangs is mijn BIG-registratie verlopen. Ik zal dus niet aanwezig zijn tijdens deze lustrumbijeenkomst, maar ik wilde graag mijn steun betuigen en op deze manier mijn bijdrage leveren.
Uiteraard ben ik bereid om verder met u van gedachten te wisselen.
Warme groet,
Lisa Bennink, 19 december 2023
Minas Gerais, Brazilië
