Bij een nieuw jaar hoort een nieuw project. Dat geldt ook voor OverNu. We bereiden u alvast voor.
Het voorwoord van het recent verschenen Voorbij de Pandemische Chaos is geschreven door iemand met ruime ervaring in de biomedische wetenschap en die zich aan de lezers van de essaybundel voorstelt als Pienoniem. “Helaas voel ik mij niet vrij om onder mijn eigen naam te publiceren”, schrijft Pienoniem.”Ik heb te veel om mij heen gezien tot welke situaties dit kan leiden.”
In een grijs verleden, waarin Pienoniem al werkzaam was in de wetenschap maar mensen nog naar CD’s luisterden, stuitte de onderzoeker op een fenomeen dat strijdig was met een wetenschappelijk dogma. Hoewel Pienoniem had geleerd dat wetenschapsbeoefening gelijk staat aan respectvol met elkaar discussiëren, wilde niemand met de onderzoeker in gesprek over diens controversiële ontdekking. De communis opinio was dat de ontdekking van Pienoniem te ongerijmd, te onwaarschijnlijk en te vergezocht was om er woorden aan vuil te maken.
Een gerenommeerde collega-onderzoeker, die aan het einde van de gang achter een bureau zat vol publicaties en CDs met klassieke muziek, stak Pienoniem een hart onder de riem en kwam met een nuttig advies. “Als iedereen zegt dat je gek bent zonder echt naar je te luisteren, moet je doorpakken. Dan heb je iets te pakken wat de rest niet wil zien.”
Pienoniem pakte door. Ze vond iemand in het buitenland die wilde meewerken aan een serie experimenten, en slaagde erin om aan te tonen “dat iets wat in mijn vakgebied als zwart-wit werd gezien toch iets grijzer bleek te zijn”.
Zo ging dat in de tijd dat mensen nog naar CD’s luisterden.
‘Something rotten’
Het fenomeen dat Pienoniem beschrijft en bevocht, bleek tijdens de coronapandemie te zijn uitgegroeid tot een monstrum van een nauwelijks meer te bevatten omvang. “Vanaf het moment dat de vaccins beschikbaar zouden komen, was het in medische kringen een éénrichtinsgverkeer. Ruimte voor een kritisch tegengeluid was er niet.” Wie niet pal achter de massavaccinaties ging staan, was een wetenschapsontkenner, een wappie, een Ludiet en een verspreider van desinformatie. Artsen en wetenschappers die toch de moed hadden zich uit te spreken, betaalden daarvoor een hoge prijs.
De gevolgen van die maatschappelijke onmacht om met kritische geluiden om te gaan, zien we mogelijk nu in de statistieken. In praktisch alle landen waar massaal is gevaccineerd met experimentele anticovidvaccins zijn er aanwijzingen voor oversterfte en een toename van een keur van aandoeningen en ziekten. Daarnaast heeft de aanpak geresulteerd in een maatschappelijke ravage – die tussen twee haakjes door meerdere auteurs vanuit verschillende hoeken wordt beschreven in Voorbij de Pandemische Chaos.
Wat zich voordoet rond corona, doet zich ook voor op andere terreinen. Enkele weken geleden sprak OverNu bijvoorbeeld met de Wageningse innovator en technoloog Wouter de Heij, die zijn verbazing en zorgen uitsprak over de manier waarop de Nederlandse overheid de stikstofcrisis heeft veroorzaakt en probeert op te lossen – en daarbij kritische geluiden negeert. Dezelfde ‘monocultuur van het denken’ waardoor de aanpak van de coronapandemie tot een veelvoudige catastrofe kon uitlopen, kenmerkt de aanpak van de stikstofcrisis.
De analyse van De Heij sluit aan bij die van ondernemer en coronacriticus Jan Hak. Hak, die vanwege zijn visie op de coronavaccinaties van LinkedIn werd verwijderd, vertelde tegen OverNu over zijn zorgen over de manier waarop de Nederlandse overheid in diverse crises doordendert in één, kennelijk vaststaande richting, en zich aan inhoudelijke argumenten voor een andere aanpak weinig meer gelegen laat liggen.
Dat gebeurt niet alleen in de aanpak van de coronacrisis, maar ook in de stikstofcrisis, de klimaatcrisis en de Oekraïnecrisis. Niet alleen in Nederland, maar in de hele Westerse wereld, lijkt in steeds sterkere mate sprake te zijn van een voorgeschreven en afgedwongen monocultuur van het denken.
Om het met Shakespeare te zeggen: There is something rotten in the state of Denmark. De quote komt uit de mond van Marcellus, een soldaat die in het toneelstuk Hamlet getuige is van merkwaardige verschijnselen. Die doen zich voor omdat er in de hoogste geledingen van de Deense hofhuishouding dingen gebeuren die het daglicht niet kunnen velen, zegt Marcellus op verkapte te wijze. Als er in de bovenste regionen van een samenleving, in belangrijke instituties als de wetenschap, de politiek en de overheid iets niet klopt, dan gaat dat ten koste van de rest van de samenleving. Een vis begint ook aan de kop te stinken.
OverNu zal in de komende periode in diverse artikelen proberen vat te krijgen op de monocultuur van het denken – op de omvang van het fenomeen, de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen.
