Opinie

Over mondkapjes, virussen en arrogantie

Geschreven door Vinay Prasad, Dick Bijl

Luchtwegvirussen bestaan omdat mensen nu eenmaal in elkaars nabijheid leven. Dat is een onlosmakelijk deel van hoe en wat mensen eigenlijk zijn. Wij zijn sociale dieren. Alle belangrijke momenten in ons leven delen we met elkaar – en op die momenten ademen we dezelfde lucht in. Dat oeroude gegeven creëert de niche waarin de evolutie van luchtwegvirussen heeft plaatsgevonden.

 

Nog niet zo lang geleden zag ik iets wat ik nog niet eerder had gezien. Een nieuwe sociale beweging? Dat misschien niet. Maar een nieuw streven, dat zeker wel. Een kleine groep mensen stond op en pleitte voor een nieuwe wereld, een nieuw normaal waarin luchtwegvirussen niet meer voorkwamen. Deze individuen denken dat als we continu mondkapjes dragen, als we onze gebouwen hyperventileren, vergaderingen annuleren en omzetten in online-bijeenkomsten en we onszelf herhaaldelijk testen, we minder verkoudheids- en griepachtige ziekten zullen krijgen.

Dat idee is behoorlijk arrogant.

Het is in de eerste plaats arrogant om te denken dat wij mensen de natuur kunnen beheersen. N95-mondmaskers zullen verkoudheid en griep niet stoppen. Virussen zijn geduldiger dan mensen. Ooit zullen we een foutje maken, het masker vergeten of het verkeerd opdoen, waardoor de virussen ons alsnog zullen besmetten. Omdat we weinig kruisimmuniteit hebben opgebouwd zullen we bovendien nog zieker worden en ons nog slechter voelen naarmate we de onvermijdelijke besmetting langer hebben uitgesteld.

Overigens ben ik er niet van overtuigd dat die hele mondkapjespoppenkast ook maar iets doet om de verspreiding van virussen te vertragen. Er zijn nu eenmaal geen goede gegevens die deze praktijk onderbouwen. Maar zelfs als die gegevens er wel zouden zijn, en als het dragen van mondkapjes wel degelijk zoden aan de dijk zou zetten, dan zou dat alleen maar betekenen dat we selecteren op fittere virussen. Virussen die zich met steeds minder adem kunnen verspreiden.

Net zo arrogant als de illusie dat wij luchtwegvirussen kunnen voorkomen om ons te besmetten is het idee dat het vermijden van griep en verkoudheid goed voor ons zou zijn. Natuurlijk bestrijd ik niet dat ziek zijn onaangenaam is. Het punt wat ik hier wil maken is dat we nog te weinig weten over immunologie om zomaar te concluderen dat het vermijden van verkoudheid en griep ‘goed voor ons’ zou zijn. We hebben geen flauw idee wat het langdurig vermijden van deze doorgaans onschuldige infecties voor onze gezondheid zou betekenen.

We weten wel dat het normaal is om herhaaldelijk besmet te worden met luchtwegvirussen. Als we die infecties drastisch zouden reduceren, wat zou dat dan betekenen voor de auti-immuniteit voor kankcercellen? We hebben geen flauw idee. We weten gewoon niet of we, als we de seizoensgebonden loopneuzen en kriebelkelen zouden vermijden, daadwerkelijk gezonder zouden worden of langer zouden leven.

Jazeker, COVID-19 infecteerde menselijke neuronen, alleen op een andere manier dan mensen denken. Voor een klein deel van de mensheid is na COVID-19 geen weg meer terug. Deze mensen lijden niet aan long Covid, maar aan long pandemic. Deze mensen blijven vasthouden aan het magische denken dat in de Covidjaren geaccepteerd was. Als deze mensen tevreden waren met hun mondkapje maar zich niet bemoeiden met het leven van anderen, dan was dat tot daar aan toe. Maar helaas, deze mensen kunnen het niet laten. Ze kunnen het niet helpen. Ze kunnen zichzelf niet helpen. Het is belangrijk dat we deze groep eraan herinneren dat hun magische inzichten misschien wel eens zeer onjuist zouden kunnen zijn.

Vinay Prasad

 

Beschouwing

Het is niet moeilijk mensen te overtuigen van onjuiste ideeën. Zo is het nog niet zo lang geleden dat mensen dachten dat muizen spontaan ontstonden in een zak meel, de generatio spontanea. Sommigen geloven dat nog steeds. Ook in pandemische tijden kun je mensen veel wijsmaken. Overheidsmaatregelen hebben geen enkel zinvol effect gehad op het inperken van de pandemie, sterker nog de overheid nam steevast de verkeerde beslissingen en de bevolking geloofde het massaal. Met alle bekende deasastreuze gevogen vandien.

Ook in Nederland gaan nu weer geluiden op om mondkapjes te dragen. Er is geen wetenschappelijk bewijs van de hoogste categorie dat monkapjes enige zin hebben, behalve voor de makers en verkopers ervan. Dat weerhoudt belangenverstrengelde onderzoekers en de veeartsen uit de Rotterdamse dierentuin er niet van ze toch weer aan te bevelen. De angst zit er bij velen nog in, dus waarom zou je daar geen gebruik van maken om zeer onwetenschappelijke meningen te uiten. Daar schuilt toch geen kwaad in, zou je denken.

Helaas schuilt daar wel kwaad in, heel veel kwaad zelfs. We hebben in de afgelopen 2,5 jaar gezien dat allerlei maatregelen werden ingevoerd terwijl hard wetenschappelijk bewijs ontbrak. De overheid en veel burgers vallen daarmee terug op minder goed onderbouwde interventies. En wie profiteert daarvan? Vooral zijzelf en hun sponsoren, de farmaceutische en vaccinindustrie. Zo kunnen zij met minder goed onderzoek nog meer geld verdienen.

Bij het EMA circuleert thans een voorstel om de industrie toe te staan onderzoeksprotocollen van onderzoek met nieuwe medicijnen pas 5 jaar na afronding van het onderzoek te publiceren. Dit ontneemt kritische onderzoekers de mogelijkheid te controleren of het onderzoek wel volgens de afspraken is uitgevoerd.

Ja, nou en? Ik hoor het u vragen.

Registratieautoriteiten zijn in de jaren zestig in het leven geroepen om de burgers te beschermen tegen ondeugdelijke medicijnen. We zien nu dat diezelfde autoriteit vooral de belangen van de industrie beschermt. En dat is niet in het belang van burgers. Kijk alleen maar even naar het gegeven dat medicijnen één van de belangrijkste doodsoorzaken zijn.

Een reden voor het Centrum voor Wetenschapcommunicatie om hier eens zijn licht over te laten schijnen en helderheid te creëren. Is het dan mogelijk dit door onafhankelijke onderzoekers te laten uitvoeren?

Dick Bijl

 

Over de auteur

Vinay Prasad

Vinay Prasad is hematoloog-oncoloog, gezondheidswetenschapper, publicist en vlogger. Hij is universitair hoofddocent Epidemiologie en Biostatistiek aan de Universiteit van Californië. Prasad is actief op YouTube en Substack.

Over de auteur

Dick Bijl

Dick Bijl is oud-huisarts en epidemioloog. Hij is president van de International Society of Drug Bulletins en was jarenlang hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin, een tijdschrift dat onafhankelijk nieuwe farmaceutische producten evalueert voor artsen en apothekers. Bijl schreef meerdere boeken, zoals Het Pillenprobleem en Griep – prikken, slikken of heel voorzichtig niets doen?. Hij promoveerde in 2006 aan de Vrije Universiteit.