Op een ochtend ontwaakt Gregor Samsa, de hoofdpersoon in Die Verwandlung van Franz Kafka, en merkt dat hij veranderd is in een groot insect. Hij begrijpt niet hoe dat kon gebeuren. En hij komt daar ook niet achter. Zijn familie blijft zich om hem bekommeren, maar dat kan niet voorkomen dat hij uiteindelijk bezwijkt. Als ik aan minister Robbert Dijkgraaf denk, val ik van de ene verbazing in de andere. Hoe is het mogelijk dat deze man niet begrijpt wat er met hem is gebeurd? De gelijkenis met Die Verwandlung is onvermijdelijk.
In meerdere berichten op OverNu.nl is aandacht besteed aan de communicatie over wetenschapsbevindingen, vooral die van de medische wetenschap. Deze lijkt inmiddels ontaard in een oorlog tegen de onafhankelijke wetenschap. Dat is de wetenschap die geen belang heeft bij de uitkomsten van haar onderzoek en niet gesponsord wordt door multinationals. Een centrale rol in deze oorlog spelen minister Dijkgraaf en zijn ambtenaren.
Ik laat hieronder de communicatie zien die ik met hem en zijn ambtenaren heb gevoerd en beschouw daarna het een en ander.
____________________
7 Juli 2022
Aan de Hooggeleerde heer prof dr R. Dijkgraaf,
Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Excellentie,
Allereerst mijn felicitaties met uw benoeming als minister van OCW!
Ik benader u echter om een andere reden. Er is veel gaande in de wereld en vooral in de wereld van de wetenschap. Het is voor velen heel erg moeilijk om wijs te worden uit de veelheid aan berichten over werking en bijwerkingen van vaccins en medicijnen. De sociale media maken het wat dat betreft alleen maar moeilijker.
Ik herinner me dat ik u in 2009 sprak op een bijeenkomst van de KNAW in Amsterdam dat ging over de ontwikkeling van vooral de onafhankelijke wetenschap. Daar sprak ook mevrouw dr. Fiona Godlee, tot voor kort de zeer gewaardeerde hoofdredacteur van het British Medical Journal. Ik was aanwezig in mijn functie van hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin. U heeft zich daar destijds ook mee bemoeid omdat het voortbestaan van het onafhankelijke bulletin weer eens in gevaar was.
Welnu, ik ben nu voorzitter van de International Society of Drug Bulletins (ISDB). Wij volgen en schrijven over de ontwikkelingen op het gebied van medicijnen en vaccins en de farmaceutische industrie en wij zien ook aspecten van wetenschapscommunicatie die mogelijk een ander licht op de gestelde problemen werpen. Naar mijn mening wordt daar onvoldoende aandacht aan besteed en ik zou daar graag met u over willen praten. Wellicht draagt zo’n gesprek bij aan betere begripsvorming en communicatie.
In afwachting van uw antwoord verblijf ik,
met vriendelijke groet,
Dick Bijl
____________________
Op 19 december 2022 ontving ik een e-mail van het ministerie met de volgende tekst.
____________________
Geachte heer Bijl,
Op 7 juli 2022 hebt u een brief gestuurd aan minister Dijkgraaf. Hij heeft mij gevraagd u te beantwoorden. Dat doe ik hierbij graag. Helaas heeft de beantwoording van uw brief langer geduurd dan gewenst. Hiervoor bied ik u mijn verontschuldigingen aan.
U feliciteert de minister met zijn benoeming. Daarnaast schrijft u dat u voorzitter bent van de International Society of Drug Bulletins (ISDB). Die volgt de ontwikkelingen op het gebied van medicijnen, vaccins en de farmaceutische industrie. U constateert dat aspecten van wetenschapscommunicatie mogelijk een ander licht op bepaalde problemen werpen. U bent van mening dat daar te weinig aandacht aan wordt besteed. U zou graag het gesprek hierover aangaan met de minister.
Ik dank u hartelijk voor uw felicitaties en voor uw uitnodiging voor een gesprek. Helaas kan ik uw verzoek om een gesprek met de minister niet honoreren vanwege zijn drukke agenda. Ik heb uw e-mail doorgestuurd naar de directie onderzoek en wetenschapsbeleid. Die heeft laten weten kennisgenomen te hebben van uw brief en zal deze delen met de kwartiermakers die zich bezig houden met de vormgeving van het centrum voor wetenschapscommunicatie.
Ik ga ervan uit dat ik u hiermee voldoende van dienst ben geweest.
Met vriendelijke groet,
De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
namens deze, het hoofd Burgervragen,
Arnoud Elsink
____________________
De minister heeft het te druk, zo lieten zijn ambtenaren weten. Met wat eigenlijk?
Ook anderen hebben brieven en e-mails naar de minister gestuurd en kregen geen uitnodiging voor een gesprek. Escalatie hangt in de lucht en kennelijk is dat wat de minister, zijn ambtenaren en D66 beogen. Al geruime tijd kan men in grote dagbladen geen onafhankelijke beoordeling over wetenschap vinden. Vooral de Volkskrant is de buikspreekpop van Big Pharma geworden.
De minister heeft kennelijk geen weet van de desastreuze invloed die financiële belangenverstrengeling heeft op de uitkomsten van gesponsord onderzoek. Medicijnen, waaronder ik ook vaccins reken, zijn inmiddels één van grootste doodsoorzaken na hart- en vaatziekten en kanker. Dat vertellen de belangenverstrengelde artsen en belangenverstrengelde onderzoekers de minister niet.
De reactie van Dijkgraaf komt ook niet uit de lucht vallen. Het gedrag van de minister is in lijn met het profiel van zijn partij, D66. De directeur van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen, de opvolger van Nefarma en de vertegenwoordiger van de farmaceutische industrie, is het ex-Tweedekamerlid van D66 Gerard Schouw. Waarom zou je duur, ingewikkeld en langdurig onderzoek gaan verrichten met medicijnen als je ze ook gewoon in real life kunt onderzoeken en de burgers laat fungeren als proefkonijn. De industrie weet toch het beste hoe goed hun medicijnen zijn?
Is het een wonder dat BBB in geen enkele provincie wil samenwerken met juist deze partij? Zoveel onkunde en gebrek aan kennis, het zou nog herstelbaar zijn, maar de grenzeloze ophitserij is onnavolgbaar en heel gevaarlijk. Het werkt contraproductief en zet burgers tegen elkaar op.
Franz Kafka beschreef de transformatie van Gregor Samsa een eeuw voor die van Robbert Dijkgraaf. Van topwetenschapper tot oorlogshitser, bullshit-generator en generaal in de oorlog tegen de wetenschap! Of is het zo dat het Dijkgraaf geen ene biet interesseert dat hij de onafhankelijke wetenschap kapotmaakt? Of dat medicijnen zo’n belangrijke doodsoorzaak zijn? Dat kan ook natuurlijk een verklaring zijn voor zijn gedrag. Het ligt zelfs voor de hand met zo’n partij, maar kom er dan wel voor uit.
Die Verwandlung eindigt met de passage waarin de familie na het overlijden van Gregor de woning verlaat en met de tram naar de rand van de stad rijdt. “Zij bespraken, terwijl zij op hun gemak op hun plaatsen zaten, de vooruitzichten voor de toekomst, en het bleek dat die bij nadere beschouwing in het geheel niet slecht waren, want de betrekkingen van alle drie, waarnaar zij eigenlijk nog in het geheel niet bij elkaar geïnformeerd hadden, waren buitengewoon gunstig, en vooral voor de toekomst veelbelovend.”
