Mondkapjes en mondmaskers, één van de favoriete gereedschappen uit de gereedschapskist van de ministers van VWS tijdens de pandemie. Er is al veel over geschreven, maar te weinig wordt erkend dat ze niet werken, niet helpen en volstrekte onzin zijn. Omdat de overheid ze gepropageerd heeft, mag er echter niet aan getwijfeld worden dat ze wel degelijk zin hebben.
Inleiding
Vrij snel na het uitroepen van de pandemie was al duidelijk dat er geen wetenschappelijk bewijs was dat het gebruik van mondkapjes onderbouwde. In meerdere bijdragen is daarover gecommuniceerd.[1]
The Lancet publiceerde in 2000 een artikel waarin 172 onderzoeken werden beschreven naar het effect van fysieke maatregelen op het verspreiden van virussen.[2] De onderzoekers concludeerden dat fysieke maatregelen effectief waren tegen verspreiding van het coronavirus. Het artikel was bedoeld voor beleidsmakers en politici om adviezen op te baseren over de beste aanpak van de pandemie.
Wetenschappelijk bewijs
Carl Heneghan en Tom Jefferson van het Centrum voor Evidence-Based Medicine aan de Universiteit van Oxford analyseerden de onderzoeken die waren opgenomen in het artikel van The Lancet. Zij stelden vast dat de conclusies niet valide waren omdat de afzonderlijke onderzoeken waren gekenmerkt door meerdere methodologische tekortkomingen. De meeste onderzoeken waren niet gerandomiseerd, maar observationeel van opzet, waardoor conclusies een groot deel van hun waarde verliezen.
De neiging om informatie te ontwikkelen, te interpreteren en te rapporteren op zo’n manier dat het iemands eerdere overtuigingen bevestigt (bevestigingsbias) verdraait het denken. Het kan het goed functioneren van de samenleving zelfs in gevaar brengen, omdat het een verkeerde voorstelling van zaken geeft. Jefferson en Heneghan hopen daarom dat de evidence-based of op bewijs gebaseerde besluitvorming, zoals dat hoort, zo snel mogelijk weer ‘normaal’ wordt.[3]
Eerder had Jefferson in een analyse, die in 2020 werd gepubliceerd in de Cochrane-bibliotheek, geconcludeerd dat er van het gebruik van fysieke maatregelen, waaronder mondkapjes, geen enkele beschermende werking uitging in het geval van influenza.[4] Omdat de grootte van het griep- en coronavirus niet erg verschillen, ligt het niet voor de hand aan te nemen dat mondkapjes ook bij het coronavirus enig effect zullen hebben.
Deze conclusie mocht niet getrokken worden, zo werd wereldwijd al snel duidelijk. Er werd alles op alles gezet om de effectiviteit van mondkapjes te benadrukken. In Nederland was één van de manieren het inzetten van het ‘zwaard van Lubbers’ (oud-CDA politicus), dat zoals bekend aan beide zijden snijdt en in het verleden zeer effectief was gebleken. Overheden konden hiermee lagere categorieën van wetenschappelijk bewijs naar voren schuiven en als leidraad gebruiken en daarmee tevens het gerandomiseerde onderzoek, het troetelkind van kritische en onafhankelijke wetenschappers, als onbelangrijk kwalificeren en terzijde schuiven. Daarbij werd de overheid in Nederland vooral geholpen door (Rotterdamse) veeartsen.
Het scenario dat werd toegepast op de mondkapjes kon vervolgens ook worden gebruikt bij lockdowns, avondklokken, schoolsluitingen en meer van die volstrekt zinloze maatregelen. Dat men hiermee de onafhankelijke wetenschap trachtte te elimineren leek bijzaak, werd niet als zodanig benoemd maar was wel koren op de molen van de grote Amerikaanse multinationals en neoliberale politici wereldwijd.
Update van Cochrane-gegevens
Recent hebben Jefferson en zijn collega’s een geüpdatet versie van zijn overzicht over het effect van fysieke maatregelen gepubliceerd.[5] De conclusie was ongewijzigd. Er is geen of vrijwel geen bewijs dat het gebruik van mondkapjes in de samenleving de transmissie van het influenza- of coronavirus tegenhoudt. De WHO heeft daarentegen recent nog de richtlijn aangepast en aan iedereen die zich in een drukke, afgesloten en slecht geventileerde ruimte bevindt, geadviseerd een mondkapje te dragen.[6]
In een interview met de Australische onderzoeksjournalist Maryanne Demasi licht Jefferson één en ander toe.[7] Tijdens dat gesprek hield Jefferson zich niet in. Hij veroordeelde de ‘overhaast benoemde experts’ van de pandemie, hij bekritiseerde de veelheid aan wetenschappelijk ongefundeerd gezondheidsbeleid. “Overheden hebben het volledig laten afweten, namelijk door af te zien van het eisen van goed onderzoek naar het effect van mondkapjes”, zegt hij. “In landen als de VS en Nieuw-Zeeland werden de adviezen hals over kop volledig omgedraaid. Eerst hadden ze geen zin, toen waren ze wel zinvol. De verklaring hiervoor is dat overheden slechte adviseurs hadden en nog steeds hebben.”
Cochrane hield de publicatie van zijn overzichtsartikel in 2020 zeven maanden op.
Jefferson is van mening dat het fair is om te zeggen dat als je een masker wilt dragen, je een keuze moet hebben. “Maar bij gebrek aan bewijs moet je niemand dwingen om dit te doen.“
Op de opmerking van Demasi dat mensen aangeven dat ze geen masker voor zichzelf dragen, maar voor een ander, zegt Jefferson dat hij dit niet begrijpt. “Geweldig”, zegt Jefferson sarcastisch. “Ze krijgen de Albert Schweitzerprijs voor humanitair handelen. Uw in een vloek en een zucht benoemde experts weten van niet waarover ze het hebben.”
“Er is geen bewijs dat mondmaskers werken, dat klopt”, vervolgt Jefferson. “Het is mogelijk dat ze in sommige instellingen zouden kunnen werken… we zouden het weten als we goede onderzoeken hadden gedaan. Het enige wat daarvoor nodig was geweest, was dat Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO, verklaarde dat het een pandemie is en dat ze de helft van het Verenigd Koninkrijk, of de helft van Italië, hadden kunnen randomiseren naar maskers en de andere helft naar geen maskers. Maar dat deden de experts niet. In plaats daarvan renden ze rond als kippen zonder kop.”
“Ik blijf het herhalen, het moet worden onderzocht met een grote gerandomiseerde studie, maar maskers hebben geen goed onderzoek gekregen”, zegt Jefferson. “Die studies hadden gedaan moeten worden, maar ze waren niet klaar. In plaats daarvan hebben we van de ene op de andere dag experts gekregen die een ‘angst-demie’ in stand hebben gehouden.”
Demasi zegt dat ze heeft horen zeggen dat het onethisch zou zijn om een studie te doen en de helft van een groep te randomiseren naar maskers en de andere helft naar geen maskers.
Jefferson is het daarmee niet eens, want we weten niet welk effect maskers zullen hebben. Als we niet weten welke impact ze hebben, hoe kan het dan onethisch zijn? “Schreeuwende fanatici zijn erin geslaagd om deze hele discussie te vergiftigen en er een zwart-wit ding van te maken… en ons te laten vertrouwen op ernstig gebrekkige studies.”
Elimineren van onafhankelijke en kritische onderzoekers
De Haagse bende bluffers van het ministerie van VWS in combinatie met VVD, D66 en CDA zagen mogelijkheden om samen met de Amerikaanse multinationals onafhankelijke wetenschappers een gevoelige klap toe te brengen. Dat werd overigens niet alleen in Nederland gedaan.
Als onderzoek uit een lagere categorie van wetenschappelijk bewijs ook voldoende is om de bevolking te overtuigen van zinloze maatregelen, waarom zouden we deze procedure niet op veel grotere schaal toepassen? Het was het ministerie (waar farmaceutisch lobbyen goed gedijt) en de grote farmaceutische bedrijven al jarenlang een doorn in het oog dat gerandomiseerd onderzoek de hoogste categorie van wetenschappelijk bewijs is. Want dat kost heel veel tijd en geld, geld dat aan de aandeelhouders toebehoort. En fabrikanten weten toch zelf wel wat goed is voor de mensen? Ze zagen kans om hun medicijnen met nog minder wetenschappelijke onderbouwing op de markt te brengen.
Daarbij kregen de overheden steun vanuit de academische wereld. De belangenverstrengelde onderzoekers aan de universiteiten, zoals Rotterdamse veeartsen, virologen en anderen. Hun mening was dat als medicijnen het goed doen bij dieren we ze ook wel aan mensen kunnen geven. ‘Real life testing’, zoals dat heet.
De registratieautoriteiten zijn inmiddels in handen van de grote farmaceutische multinationals. Ze kunnen exorbitante prijzen vragen voor hun middelen die met minimaal onderzoek door hun eigen keuringsinstanties zijn goedgekeurd. Het is in dit verband bekend dat medicijnen een van de belangrijkste doodsoorzaken zijn.[8] [9]
Het is buitengewoon ernstig gesteld met het onderzoek en de wetenschap in dit land, en elders. Onder aanvoering van de neoliberalen zijn overheidsinstanties gedegradeerd tot makke schapen die geen idee meer hebben waarom ze destijds in het leven zijn geroepen.
Beschouwing
De ernstige bovenstaande constateringen berusten op het onvermogen van politici, ambtenaren en onderzoekers om adequaat wetenschappelijk onderzoek op te zetten, uit te voeren en te interpreteren. Er is onvoldoende goed wetenschappelijk bewijs geweest dat mondkapjes werken en helpen. Toch werd het dragen van mondkapjes met veel agressie en dwangmaatregelen afgekondigd en afgedwongen. Dat er geen onafhankelijke medische tijdschriften meer in Nederland zijn (daar kom ik in een volgend artikel op terug), maakt de zaak alleen maar erger en versterkt de monocultuur van het denken.
Er is voor de betrokken burger maar één keus te maken bij de komende verkiezingen: stem deze liberale en christendemocratische groep volksverlakkers en aartsbedriegers weg.
[1] Bijl D. Wetenschappelijk bewijs ontbreekt. ntvg.nl, 24 juli 2020.
[2] Chu, D.K. et al. ‘Physical distancing, face masks, and eye protection to prevent person-yo-person transmission of SARS-VoV-2 and COVID-19: a systematic review and meta-analysis.’ Lancet 2020;395:1973-87.
[3] Bijl D. (red.). Pandemische chaos. Het coronabeleid onder de loep. Zutphen: Walburgpers, 2021.
[4] Jefferson, T. et al. ‘Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses.’ Cochrane Database Syst Rev 2020:CD006207.
[5] Jefferson. T et al. ‘Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses.’ Cochrane Database Syst Rev. 2023:CD006207.
[6] WHO. WHO updates COVID-19 guidelines on masks, treatments and patient care. who.int, 13 January 2023.
[7] Demasi M. Lead author of new Cochrane review speaks out. A no-holds-barred interview with Tom Jefferson. maryannedemasi.substack.com, 5 February 2023.
[8] https://www.scientificfreedom.dk/strategy/
