Neuroloog Jan Bonte neemt nooit een blad voor de mond, en voor politiek-correct commentaar hoef je bij hem al helemaal niet te wezen. Hij schreef onder het pseudoniem Jan B. Hommel blogs tijdens de coronapandemie, en dat bleef bepaald niet onopgemerkt. En nu is de eerste serie blogs, van september 2020 – mei 2021, als bundel verschenen in een lijvig boekwerk ‘De Gifbeker’ (deel 1).
Hoe Jan Bonte aan zijn pseudoniem komt zal ik hier niet verklappen. Het is zo grappig dat je dat van hem zelf moet horen. Sowieso is de lach nooit ver weg bij het lezen van Bontes blogs. Dat is maar goed ook, want Bonte bespreekt alles. Taboes zijn er niet. Om dat allemaal te kunnen verwerken en ook nog overeind te blijven moet je af en toe ook flink kunnen lachen.
Bonte spaart niemand, en met de nodige zelfspot waarschuwt hij de lezer al snel dat hij niet zo hoog scoort op “agreeableness”. De waarheid spreken maakt iemand vaak bepaald niet populair. Maar de bijtende colums, bijvoorbeeld over “de grote Keulemans” die een van de grootste wetenschappers van dit moment, John Ioannidis, wel even de oren zou wassen, of over de “Grote Corona-smurf” (dat beeld is zo sterk dat ik niet hoef uit te leggen over wie dat gaat) worden afgewisseld met persoonlijke en intieme columns die veel zeggen over de mens Jan Bonte. Zijn verslag over zijn vriendschap met Helmar, een Oostenrijkse arts, is in al zijn eenvoud een juweeltje, en ondanks de tragiek van het verhaal wordt Bonte nooit goedkoop, en verzandt het verhaal absoluut niet in cliché’s. En wanneer hij schrijft over het beleid van zijn ziekenhuis dat mensen tijdens de pandemie in hun eentje op consult moesten komen, en dus desastreus nieuws ook alléén in ontvangst moesten nemen, zie je hoe begaan hij met zijn patiënten is.
Hoe is het mogelijk, denk ik dan voor de zoveelste keer, dat alles, maar dan ook echt alles moest wijken voor het virus. Bonte beschrijft hoe het dragen van een mondkapje juist voor patiënten van een neuroloog belachelijk is omdat je aan een gezicht als neuroloog juist zo veel kunt zien. Ik had daar eerlijk gezegd nooit bij stil gestaan.
Je voelt de woede en het ongeloof van Bonte in alles wat hij schrijft. De bizarre inconsistenties van het beleid wekken de lachlust op, zeker als Jan Bonte het vertelt. Het zijn lange blogs, en ik ken mensen die ze om die reden niet lezen. Maar daar heeft Bonte totaal geen boodschap aan, en gelijk heeft hij. Hij gaat tekeer tegen de Vereniging tegen de Kwakzalverij, tegen de statistiek van Pfizer (die eigenlijk geen statistiek mag heten vind ik persoonlijk), tegen absurde maatregelen als de avondklok, tegen de Nederlandse wetenschappelijke omgeving, tegen de pers, en tegen zijn eigen beroepsgroep – de artsen.
In een zeer pijnlijke blog (“Deze blog is de belangrijkste blog die ik mijn leven geschreven heb. Misschien is het niet mijn mooiste blog.”) legt hij haarfijn en gedocumeneerd uit hoe de Duitse artsen de ontwikkelingen in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog niet alleen zonder noemenswaardig protest hebben laten gebeuren, maar ook nog actief hebben bijgedragen aan het programma van de Nazi’s. Natuurlijk weet ik ook dat een vergelijking met die tijd door velen zal worden aangegrepen om Jan Bonte een enkele reis naar het Wappiekamp te bezorgen, maar ik denk dat dit verhaal juist nu juist wél verteld moet worden. Bonte herinnert ons eraan hoe makkelijk het is om elke keer een stapje verder te gaan, zonder echt na te denken over wat er gaande is. En denk niet dat Bonte een coronaontkenner is. Hij is arts, en wil mensen helpen.
Voor veel mensen zullen de blogs over de vaccins en de testcultuur wellicht het meest choquerend zijn. In een blog over “De Wet van de Grote Getallen” maakt Bonte gehakt van het testbeleid van de overheid. Hij begeeft zich hiermee op mijn eigen vakgebied, de kansrekening en statistiek, maar ik heb hem hierbij niet op fouten kunnen betrappen. In de blog “Het Vaccinatiefiasco” legt Bonte helder en zonder opsmuk uit hoe het beleid van de overheid op dit punt wel móest falen, en dat de overheid tot vaccinatiedwang kwam onder valse voorwendselen. Voorwendselen, zeg ik er nog maar even bij, die tot de dag van vandaag door de overheid volgehouden worden.
Ik schreef het al, Bonte is niet de man voor diplomatie, en de lijst van mensen die hij keihard aanvalt is lang: Nico Terpstra, Maarten Keulemans, Roland Pierik, Marion Koopmans, Jaap van Dissel, Hugo de Jonge, Marc Rutte, Ernst Kuipers, Bertho Nieboer, Marcel Verweij, Alex Friedrich, Jacco Wallinga, en vele anderen. Hij valt ze aan omdat hij ze dom, lui, maligne of laf vindt. Ze hebben het er gewoon zelf naar gemaakt. Je kunt je afvragen hoe effectief en efficiënt een dergelijke tirade is, maar dat is geen vraag die Bonte bezighoudt. Dit is zijn manier, dit is zijn proces en dit is zijn taal. En hij heeft eigenlijk altijd gelijk, iets dat voor zijn slachtoffers toch ook echt wel duidelijk zal zijn.
De opdracht van de bundel laat aan duidelijkheid ook niets te wensen over: “[…] Voor diegenen die wél vragen durfden te stellen. […] Voor diegenen die wél bleken te beschikken over een moreel kompas. […] Voor die mensen die niét de andere kant op keken. Voor die mensen is dit boek bedoeld. Het was een kleine minderheid, maar die mensen waren er. Ik heb veel aan hen te danken.”
Woorden van een gevoelige en getergde man die wist dat er verkeerde keuzes gemaakt werden, en die niet bereid was om mee te lopen om zichzelf te redden. Woorden van een man die óók weet dat hij het niet alleen kan. Jan Bonte is zichzelf gebleven, en deze authenticiteit is voelbaar op elke bladzijde van de bundel. Precies die eigenheid maakt de bundel zo sterk.
Hier schrijft een vlijmscherpe, emotionele en zeer moedige man woorden op die niemand onberoerd kunnen laten. Iemand die zich moest en moet uitspreken, hoewel hij wist dat dit niet zonder consequenties zou blijven. Lees de blogs in deze bundel, en je beoordeling van wat er tijdens de pandemie is gebeurd zal nooit meer hetzelfde zijn, wat je verder ook van Bonte’s stijl en benadering vindt. Laten we hopen dat Deel 2 niet te lang op zich zal laten wachten.
