Ook als ze helemaal niet worden besmet met het coronavirus worden baby’s en jonge kinderen geraakt door deze pandemie. Het immuunsysteem van de allerjongsten wordt volgens kinderartsen aangetast door de manier waarop we de coronacrisis hebben bestreden.
Afstand houden, handen wassen, mondkapjes. Corona zorgt voor een grotere aandacht voor hygiëne – maar dat ons weleens als een boemerang gaan raken. Prominente wetenschappers waarschuwen al ongeveer een jaar voor de gevolgen voor ons afweersysteem en kijken met speciale interesse naar baby’s en jonge kinderen.
Bacteriën
“We gaan de komende jaren waarschijnlijk een toename zien van astma, allergie en obesitas”, zegt hoogleraar Brett Finlay van de Universiteit van British Columbia tegen OverNu. “Ik weet zeker dat er bij kinderen die tijdens de coronapandemie worden geboren, een uitwerking merkbaar is op het microbioom.”
Het microbioom is een verzamelnaam voor alle bacteriën, schimmels, gisten en virussen in onze darmen, en het is ‘ontzettend belangrijk voor de vertering van voedsel en bescherming tegen ziekteverwekkers’, legt het Amsterdam UMC uit. De Maag Lever Darm Stichting spreekt van ‘het wonder in je buik’.
Van ziektes als obesitas begrijpen we steeds beter dat er een link is met het microbioom.
PNAS
We vroegen hoogleraar Finlay om commentaar, omdat hij de hoofdauteur was van een artikel in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) waaraan ’23 prominente wetenschappers’ meeschreven, aldus Wired. De waarschuwing: pas op voor een hyper-hygiënische wereld.
Finlay is bezorgd om de generatie van pasgeborenen en spreekt over de ‘Covid kids’. “Ieder ander voorbeeld in de geschiedenis waarin we blootstelling aan goede microben hebben verstoord, had onbedoelde gevolgen”, aldus Finlay, die onder meer het boek Let Them Eat Dirt schreef. “We hebben de blootstelling aan microben nodig om je immuunsysteem goed te trainen”, zei hij tegen The New York Times.
Ook anderen binnen de wetenschap zijn bezorgd. “De groep die het meest zal hebben geleden door de lockdowns, zullen de jonge kinderen zijn – peuters, kinderen die in hun eerste een, twee of drie levensjaren waren”, aldus emeritus hoogleraar microbiologie Graham Rook van University College London tegen Wired.
Hygiëne
Om de waarschuwingen te begrijpen, is de ‘hygiënehypothese’ belangrijk. Wetenschappers introduceerden die in 1989 in The BMJ. Conclusie? Baby’s en jonge kinderen konden maar beter via broertjes en zusjes worden blootgesteld aan allerlei ziektes. Zo kon het lichaam eraan wennen. Minder hygiëne was eigenlijk goed, werd het idee. Dat bracht controverse.
Hoewel er door de jaren heen veel discussie over details is geweest, bestaat er een soort consensus over het feit dat wanneer kinderen niet langer in contact komen met ziekteverwekkers, hun immuunsysteem uit balans raakt, concludeert medisch journaliste Maryn McKenna.
De vraag werpt zich volgens haar op of bijvoorbeeld handzeep wel zo’n goed idee is geweest: corona verspreidt zich vooral via de lucht, zo is inmiddels duidelijk geworden, en zeep houdt ook de goede bacteriën buiten de deur.
RS-virus
Behalve de kleinere blootstelling aan goede microben, zijn er ook zorgen om het mindere fysieke contact. Lange tijd bleef men binnen. Ook kinderen zaten thuis. Inmiddels zijn de lockdowns afgelopen en komen baby’s en peuters weer in contact met elkaar. Tipgevers van OverNu signaleerden dat in kinderopvangcentra ineens overal snotneuzen te zien zijn. Alsof de kinderen ‘iets in te halen hebben’, klinkt het.
Ook zijn ziekenhuizen nu opvallend vol gelopen met baby’s die het RS-virus hebben, eigenlijk een wintervirus. „Dit is de eerste keer in de 25 jaar dat ik het virus bestudeer, dat het in de zomer uitbreekt”, zei kinderarts en hoogleraar luchtweginfecties Louis Bont van het UMC Utrecht tegen De Telegraaf. “Dit heb ik nog nooit gezien. Wel waren we sinds het wegblijven van de jaarlijkse epidemie afgelopen winter op onze hoede omdat het virus afgelopen winter niet heerste door de social distancing van de corona-maatregelen. Iedereen maakt het RS-virus meerdere keren door en dat maakt dat er een soort kudde-immuniteit is, maar die afweer is door corona niet onderhouden. Daardoor krijgen we nu een uitgestelde RS-epidemie. Er is te weinig afweer in de samenleving.”
Dat bevestigt ook Finlay tegen deze website: “We hebben het bijna twee jaar lang zonder griep of RS-virus gedaan. Dus er zijn veel kinderen die nog niet zijn blootgesteld, en nu deze ziektes gaan krijgen.”
Microben
Wat moeten we doen? Allereerst de beleidsbepalers. Die moeten ‘de maatregelen rond sociale interactie, gezichtsmaskers en handzeep opnieuw gaan evalueren’, aldus kinderartsen in Chicago. Zo moet niet alleen naar corona-infecties worden gekeken, maar ook naar ’het herstellen van de homeostase van microbe-interactie bij kinderen’. De coronamaatregelen die inmiddels als ‘gewoon’ aanvoelen, moeten dus opnieuw tegen het licht worden gehouden. En ouders? “Laten we overwegen om kinderen weer kinderen te laten zijn”, concludeerde de kritische Canadese arts Byram Bridle. “Stuur je kinderen naar buiten wanneer je kunt”, schreef New York Times-journalist Melinda Wenner Moyer. “Ga wandelen of laat ze gewoon spelen. Buitenspelen zorgt er niet alleen voor dat kinderen in contact komen met goede microben, maar helpt ook bij het reguleren van stress, wat weer invloed heeft op het immuunsysteem.”
Meer onafhankelijke beschouwingen, analyses en onderzoeken van professionals lezen? Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief. Lees hier meer over onze visie.
Foto’s: Kristine Wook via Unsplash.
