De Spaanse oud-huisarts Juan Gervas zette enkele belangrijke gegevens over de aanpak van COVID-19 in verpleeghuizen op een rij. Met zijn toestemming heb ik zijn bijdragen vertaald en een aantal zaken toegevoegd. Gervas’ Twitteraccount vind je hier, zijn Telegramkanaal hier.
Hoewel een one-size-fits-all-oplossing waarschijnlijk niet bestaat, zijn er al veel alternatieven voor het bestrijden van COVID-19 in ‘verpleeghuizen’ voor ouderen ontwikkeld die enkele gemeenschappelijke principes delen. Deze voorzieningen:
- Hebben kleinere groepen mensen in eenheden van maximaal 10 tot 12 personen.
- Vervangen ziekenhuisachtige opstellingen door omgevingen die eruitzien en aanvoelen als een thuis.
- Handhaven autonomie van de bewoners zoveel mogelijk.
- Laten zorgaanbieders als ‘gasten’ in verpleeghuizen komen in plaats van bewoners te dwingen zich in door managers bepaalde vaste schema’s aan te passen.
- Luisteren naar de bewoners en doen er alles aan om hun doelen in het leven te helpen vervullen.
Verpleeghuizen in de VS
Ongeveer 1,3 miljoen Amerikanen wonen in de 15.000 verpleeghuizen van het land, waar ze worden verzorgd door ongeveer 3 miljoen personeelsleden, aldus David Grabowski, Marilyn Rantz en Jasmine Travers in een opiniebijdrage op Stat.
“Terwijl we dit schrijven, zijn naar schatting bijna 170.000 verpleeghuisbewoners overleden aan COVID-19. Velen werden geïsoleerd van familie en vrienden tijdens de 20 maanden durende lockdown. Doorligwonden, ernstig gewichtsverlies, depressie en mentale en functionele achteruitgang komen vaker voor dan voorheen bij verpleeghuisbewoners. Verpleegkundigen, verpleeghulpen en anderen die in deze instellingen werken en daardoor hun eigen leven in gevaar brengen, hebben in de meest uitdagende omstandigheden gewerkt zonder voldoende loon of ondersteuning.”
Gabrowski en zijn collega’s maakten tijdens de coronapandemie deel uit van een onderzoekscommissie die de Amerikaanse overheid moest adviseren over de verbetering van de Amerikaanse verpleeghuizen voor ouderen. “De pandemie heeft een langlopend probleem aan het licht gebracht en verergerd”, concludeerden zij, “zoals te weinig financiering, slechte structurele lay-out, te weinig training, te weinig opleiding en nascholing, te weinig hulpmiddelen en ten slotte gebrek aan menselijkheid in de omgang met de meest kwetsbare leden van de samenleving.”
Internationale gegevens
Dat de coronapandemie dit ‘langlopende probleem’ niet alleen in de Verenigde Staten maar ook in tal van andere landen aan het licht heeft heeft gebracht, wordt duidelijk in het in Collateral Global verschenen rapport Effects of COVID-19 in Care Homes – A Mixed Method Review van Carl Heneghan, Jon Brassey en Tom Jefferson. De onderzoekers, verbonden aan Centrum voor Evidence Based Medicine in Oxford, hebben de literatuur doorzocht en de belangrijkste artikelen en gegevens over de sterfte in verpleeg- en verzorgingshuizen op een rij gezet.
ZIj rapporteren over 25 landen waaronder Nederland. Ik noem hieronder enkele van de belangrijkste constateringen in het rapport.
- Verpleeghuisbewoners maakten gemiddeld 30% uit van de totale COVID-19-sterfgevallen in 25 landen (bereik: 9-64%).
- Up-to-date gegevens over sterfgevallen in verpleeghuizen waren schaars. Alleen Australië, België, Canada (Brits Columbia), Denemarken, Hongarije, het VK en de VS verstrekten gegevens tot september 2021. Zeven landen melden meer dan 10.000 COVID-verpleeghuisdoden: Canada, België, Frankrijk, Duitsland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.
- In juni 2020 rapporteerde het nationale gezondheidsgegevensbureau van Canada het hoogste aantal voor het aandeel COVID-19-gerelateerde sterfgevallen in instellingen voor langdurige zorg in rijke landen: ongeveer 80%.
- In Engeland en Wales is een hoger percentage sterfgevallen in verzorgingstehuizen dan in golf twee (25,7%) vergeleken met golf één (23,1%), ook al waren de oversterftes hoger in golf één (27.079 extra sterfgevallen) vergeleken met golf twee (1.335 extra sterfgevallen).
- In de VS vonden op 24 oktober 2021 138.985 (18%) van de 760.597 COVID-19 toegeschreven sterfgevallen plaats in verzorgingstehuizen. Amerikaanse gegevens omvatten het openbare bestand van het verpleeghuis COVID-19 dat rapporteert aan de nationale CDC Healthcare Safety Network (NHSN) Long Term Care Facility (LTCF) COVID-19-module. De site van deze organisatie biedt datavisualisatietools over bewonersgevallen en sterfgevallen per staat.
- Nederland neemt in de door Heneghan en zijn collega’s bestudeerde landen een bijzondere positie in. Aan de ene kant is de kwaliteit van onze gegevens beroerd. Binnen de 25 landen staan we, wat onze data betreft, op de 20ste plaats. Tegelijkertijd is het percentage van het aantal overledenen in verpleeghuizen als deel van alle overleden met ruim 50 procent aan de hoge kant. We staan op de 8ste plaats. Ik schat de kans dat de verantwoordelijke bewindslieden voor deze opmerkelijke prestatie een standbeeld zullen krijgen vooralsnog gering in.
Volgens de auteurs van het rapport suggereren “verschillende gerapporteerde interventies of factoren […] mogelijkheden om het risico in verpleeghuizen aanzienlijk te verminderen.”
Interventies die de mortaliteit kunnen verminderen, zijn onder meer het verbeteren van de kwaliteit van het verpleeghuis, het verhogen van het personeelsbestand, het verminderen van het aantal bedden in de instelling, het beperken van contactmogelijkheden van personeel met bewoners en het verbeteren van klinische zorg, zoals het implementeren van dagelijkse onderzoeken.
“Sommige verpleeghuisoplossingen zoals Amerikaanse ‘Green House’-huizen, die meestal minder dan 12 bedden hebben, kunnen cruciale inzichten bieden in het probleem van de verzorgingshuizen in vergelijking met grotere huizen”, schijven Heneghan en zijn medewerkers.
Bovendien werden verpleeghuisbewoners geconfronteerd met barrières om toegang te krijgen tot acute zorg tijdens de pandemiegolven.
Ten slotte moeten interventies gericht op verpleeghuizen worden onderzocht in onderzoeken met gering aantal deelnemers, gezien de omvang van de effectgroottes in sommige studies.
Een nieuwsbericht over het Oxfordrapport bevindt zich hier.
Beschouwing
Deze gegevens duiden erop dat er wel het één en ander mogelijk is om de zorg en de levensverwachting van verpleeghuisbewoners te verbeteren. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd door wetenschappers die geen belang hebben bij de uitkomsten van hun onderzoek en begaan zijn met de mensen waar ze over schrijven. Het gaat hierbij dus, zo merk ik voor de volledigheid op, dus over een ander type onderzoek dan het gesponsorde onderzoek waarover OCW-minister Robbert Dijkgraaf recent de loftrompet stak.
In Nederland horen en lezen we, voor zover ik heb kunnen nagaan, niets over de besproken initiatieven. Waarom niet? Het antwoord op deze vraag zal u niet verbazen. In Nederland zitten onderzoekers met conflicterende belangen aan de knoppen en zij denken vooral in termen van ‘ruimen’, verwijderen en geld verdienen.
De onderzoekers van Oxford hebben 25 landen onderzocht waaronder Nederland. Het beeld dat daaruit naar voren komt is alarmerend, verontrustend en dient de kiezer tot nadenken te stemmen. Hoe is het mogelijk dat kiezers in dit land het desastreuze beleid van de neo-liberalen alsmaar blijven steunen? Rutte maakt het land kapot en doet daar niet moeilijk over. Zijn kiezers staan erbij en kijken ernaar. “Het liberalisme hoort in de democratie thuis, maar laat nooit een liberaal minister-president worden,” heeft iemand (wiens naam me even niet te binnen wil schieten) met een niet te miskennen inzicht ooit gezegd. “Deze liberaal zal de democratie om zeep helpen en het land naar de afgrond leiden.”
De website van Verenso, de Vereniging voor Specialisten Ouderengeneeskunde, noemt de rapporten en artikelen niet op haar website. Ik heb hierover via de e-mail een vraag gestuurd en wacht het antwoord af.
