De farmaceutische industrie en haar vertegenwoordigers roepen al jaren dat het steeds moeilijker wordt om nieuwe medicijnen in de handel te brengen. Deze door communicatiemedewerkers bedachte omkering van zaken doet geen recht aan de werkelijkheid. Het Franse La Revue Prescrire laat daar geen misverstand over bestaan.
Recent heb ik geschreven over de beoordelingen van het Franse medicijnenbulletin La Revue Prescrire van de nieuwe medicijnen die in 2023 zijn toegelaten tot de Europese markt. Daarvan werden er negen als onacceptabel bestempeld. Deze negen beschrijf ik in dit artikel, met daarbij de belangrijkste overwegingen van La Revue Prescrire. Ik merk hierbij alvast op dat de registratieteksten in dit artikel zijn ontleend aan de geneesmiddeleninformatiebank van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG).
Geheel in lijn met de machtsovername die de farmaceutische industrie de afgelopen jaren heeft gepleegd, worden de medicijnennamen niet met hun (wetenschappelijke) stofnaam genoemd, maar met hun merknaam. Ook wordt in die teksten gesproken over ‘…middel X is geïndiceerd voor…’. Een dergelijke formulering wekt verwachtingen bij artsen en patiënten die meestal niet waargemaakt kunnen worden. De juiste formulering is dat ze zijn geregistreerd voor die indicatie en dat er dus een handelsvergunning is verleend voor de desbetreffende indicatie.
Ik noem hieronder de negen onacceptabele medicijnen, hun stofnaam (merknaam), geregistreerde indicatie (cursief) en de belangrijkste redenen voor La Revue Prescrire om het middel onacceptabel te noemen.
Relugolix + oestradiol+ norethisteron (Ryeqo)
Ryeqo is geindiceerd voor volwassen vrouwen in de vruchtbare leeftijd voor: – de behandeling van matige tot ernstige symptomen van baarmoederfibromen, – de symptomatische behandeling van endometriose bij vrouwen met een voorgeschiedenis van eerdere medische of chirurgische behandelingen voor hun endometriose.
Oordeel La Revue Prescrire Het middel is onderzocht in twee placebogecontroleerde onderzoeken waarin geen effect op fibromen is gebleken. Wel verminderde het menstrueel bloedverlies. Er treden bijwerkingen op die bij de menopauze behoren en er is niets bekend over de lange termijneffecten. Het is beter om patiënten niet bloot te stellen aan deze risicovolle cocktail.
Dupilumab (Dupixent)
Dupilumab is geregistreerd voor gebruik bij kinderen van 6 tot en met 11 jaar oud als aanvullende onderhoudsbehandeling van ernstig astma met type-2 inflammatie, gekenmerkt door verhoogde bloed-eosinofielen en/of verhoogde fractie van stikstofmonoxide in de uitgeademde lucht (FeNO), die onvoldoende kunnen worden behandeld met gemiddeld tot hooggedoseerde geïnhaleerde corticosteroïden (ICS) plus een ander geneesmiddel voor onderhoudsbehandeling.
Oordeel La Revue Prescrire In een onderzoek met 408 kinderen was het middel slechts bij een minderheid van de patiënten effectief. De lange termijnbijwerkingen zijn ernstig, namelijk kanker. Dat is vooral problematisch als met het gebruik al in de kinderjaren wordt begonnen.
Netarsudil (Rhokiinsa) of netarsudil + latanoprost (Roclanda)
Rhokiinsa is geregistreerd voor gebruik voor de verlaging van verhoogde intraoculaire druk (IOP) bij volwassen patiënten met primair openkamerhoekglaucoom of oculaire hypertensie. Netarsudil + latanoprost is geregistreerd voor gebruik voor de verlaging van verhoogde intraoculaire druk (IOP) bij volwassen patiënten met primair open-kamerhoekglaucoom of oculaire hypertensie voor wie monotherapie met een prostaglandine of netarsudil onvoldoende IOP-verlaging biedt.
Oordeel La Revue Deze middelen zijn minder effectief dan timolol of latanoprost als monotherapie, de eerste keuzemiddelen bij glaucoom. De bijwerkingen leiden vaker tot staken van de behandeling dan de eerste keuzemiddelen. Er zijn geen gegevens over het gebruik langer dan een jaar, terwijl ze bestemd zijn voor chronisch gebruik.
Ozanimod (Zeposia)
Ozanimod is geregistreerd voor de behandeling van volwassen patiënten met matig tot ernstig actieve colitis ulcerosa die ontoereikend reageerden op, niet meer reageerden op, of intolerantie vertoonden voor conventionele therapie of een biologisch geneesmiddel.
Oordeel La Revue Prescrire Dit middel is alleen vergeleken met placebo maar niet direct vergeleken met een TNF-a-blokker, de gangbare behandeling. TNF-a-blokkers werden al voorgeschreven voor dezelfde patiëntengroep. De werkzaamheid van ozanimod is onzeker en waarschijnlijk zwak. Gezien het problematische bijwerkingenprofiel en de onzekere werkzaamheid is de balans van werkzaamheid en bijwerkingen van dit middel ongunstig.
Palbociclib (Ibrance)
Palbociclib is geregistreerd voor de behandeling van hormoonreceptor-positieve (HR-positieve), humane epidermale-groeifactorreceptor 2-negatieve (HER2-negatieve) lokaal gevorderde of gemetastaseerde borstkanker: – in combinatie met een aromatase-remmer; – in combinatie met fulvestrant bij vrouwen die eerder hormoonbehandeling hebben gehad. Bij pre- of perimenopauzale vrouwen dient de hormoonbehandeling te worden gecombineerd met een luteïniserend hormoon-‘releasing’ hormoon-agonist (LHRH-agonist).
Oordeel La Revue Prescrire Er is geen overlevingsvoordeel aangetoond.
Risperidon (Okedi)
Risperidon is geregistreerd voor de behandeling van schizofrenie bij volwassenen bij wie de verdraagbaarheid en doeltreffendheid zijn vastgesteld met oraal risperidon. Okedia is een injecteerbaar medicijn dat is bedoeld voor patiënten die zich niet houden aan het voorschrift om elke dag een pil met risperdon te slikken, maar wel elke maand een injectie halen.
Oordeel La Revue Prescrire Ondanks de vele neuroleptica die in de handel zijn, heeft de fabrikant een placebogecontroleerd onderzoek verricht waarbij schizofrene proefpersonen in de controlegroep dus geen medicijnen kregen, een ontoelaatbare fout. Ook is het middel niet vergeleken met een ander injecteerbaar neurolepticum, hoewel dat volgens de Europese eisen verplicht is. Kennelijk was er niemand betrokken bij de registratieprocedure die het belang van patiënten behartigde.
Teriflunomide (Aubagio)
Terifunomide is geregistreerd voor de behandeling van volwassen patiënten en pediatrische patiënten van 10 jaar en ouder met ‘relapsing remitting multiple sclerosis’ (RRMS).
Oordeel La Revue Prescrire In een dubbelblind onderzoek bij 166 kinderen werd geen werkzaamheid aangetoond. Het verlenen van een handelsvergunning door het EMA is niet gerechtvaardigd gezien de ernstige en soms fatale bijwerkingen die kunnen optreden, zoals leverbeschadiging, leukopenie, infecties en perifere neuropathie.
Upadacinitib (Rinvoq)
Upadacinitib is geregistreerd voor de behandeling van volwassen patiënten met matige tot ernstige actieve colitis ulcerosa die onvoldoende reageerden op, niet meer reageerden op of intolerant waren voor een conventionele behandeling of een biologisch geneesmiddel (‘biological’).
Oordeel La Revue Prescrire Op basis van drie gerandomiseerde onderzoeken kan niet worden vastgesteld of dit middel een therapeutisch voordeel oplevert in vergelijking met de al beschikbare middelen voor deze indicatie. De bijwerkingen zijn ernstig, namelijk gewichtstoename, neurologische en hematologische aandoeningen.
Vedolizumab (Entyvio)
Vedolizumab is geregistreerd voor de behandeling van volwassen patiënten met matige tot ernstige actieve chronische pouchitis die een proctocolectomie met aanleggen van een ileoanale anastomose met pouch hebben ondergaan voor colitis ulcerosa en die onvoldoende reageren of niet meer reageren op behandeling met antibiotica.
Oordeel La Revue Prescrire In het enige beschikbare onderzoek was de werkzaamheid van het middel onduidelijk. Men kan beter bekende behandelingen met antibiotica en corticosteroïden continueren dan mensen bloot te stellen aan dit middel.
Conclusie
Het is weer bar en boos gesteld met de communicatie over nieuwe medicijnen. Het EMA laat het weer afweten en keurt wederom middelen goed met een negatieve balans van werkzaamheid en bijwerkingen, of middelen die onvoldoende goed zijn onderzocht. De neoliberalen kunnen weer rustig gaan slapen.
Dat geldt helaas niet voor patiënten die worden blootgesteld aan onvoldoende onderzochte medicijnen. De belangen van burgers en patiënten tellen gewoon niet mee. Verplichte registratie van bijwerkingen is wel het minste wat men zou mogen verwachten van de overheid.
Het Centrum voor Wetenschapsinformatie kan weer aan de slag. Ik daag ze uit inhoudelijk te reageren op dit artikel.
