De laatste decennia ligt de onafhankelijke wetenschap in toenemende mate onder vuur. Dat is op zich al verontrustend, maar nog verontrustender is dat ook de overheid en het meest toonaangevende medische tijdschrift de aanval hebben geopend. Nog nooit eerder is het verschil tussen informatie en desinformatie zo ver uit het zicht geraakt als nu.
De minister van Marketing van Wetenschap
Maxim Februari schreef in NRC van 22 maart 2022 een column over de lezing die de minister van OCW hield op 11 maart in Leiden. In zijn lezing waarschuwde de minister voor desinformatie. Ik citeer hieronder een aantal opmerkelijke passages uit Februari’s column.
De lezing ging over de verslechterde verhouding tussen wetenschap en samenleving en de minister liet weten dat de samenleving hieraan exclusief schuld had: de wetenschap viel niets, maar dan ook niets te verwijten. De minister van OCW ging door. Hij was op missie. ‘Ik ken geen sector die zo vaak voor miljoenen mensen goed nieuws brengt als de wetenschap’, zei hij.
De enige uitweg uit de pandemie was een vaccin geweest, zei de minister, en had de wetenschap ons niet gul verrast door dat uit te vinden? Toch waren er mensen die zo’n vaccin niet vertrouwden en die de feiten niet waardeerden. ‘Voor mij was dit de grootste verrassing van de coronapandemie.’
In coronatijd zijn stapels onderzoeken en rapporten verschenen die vertellen dat de aanpak in de ministeriële lezing niet werkt. Hameren op feiten, je verbazen over zogenaamde onwetendheid van burgers, hun psychologische afwegingen rondom vaccinatie ridiculiseren: het is onverstandig. Onwetenschappelijk. ‘A foolish stance‘, zegt wetenschapsjournalist Dave Robson.
De minister weet dit niet, die is snaartheoreticus, maar had nu echt niemand op het ministerie hem wat sociaalwetenschappelijk en wetenschapsdynamisch onderzoek kunnen voorleggen? Zodat hij zich minder had hoeven verbazen over de politisering van zo’n debat?
‘Kennis is de enige natuurlijke grondstof die groeit in het gebruik’, juicht de minister. Ja, alleen blijkt Pfizer, dat vorig jaar 37 miljard dollar aan het vaccin verdiende, niet van zins de kennis ook maar een beetje te delen. Ja, de samenleving kijkt kritisch naar de belangen van de farmaceutische industrie. Is dat zo onredelijk?
In de week dat de minister te Leiden zijn vrolijke lezing houdt, laten medewerkers van de Leidse universiteit weten dat de universiteit stelselmatig niets met hun klachten over plagiaat doet. ‘De wetenschappelijke gemeenschap lijkt geen moer om de situatie te geven.’
Er wordt druk uitgeoefend op wetenschappelijk onderzoek. Door prestatie-indicatoren, door China, door private financiering. Mensen lezen hierover, ik lees hierover, de samenleving is niet gek. Waarom komen wetenschapsbestuurders dan toch steevast met die glunderende teksten, geschreven door de marketingafdeling, waarin de wetenschap verschijnt in het stralende licht van de eenzijdige voorlichting? Als de academische wereld nooit eens serieus wordt over het wetenschapsbedrijf, gaat de twijfel in de samenleving steeds ongezonder woekeren.
Tot zover enkele citaten uit de column van Maxim Februari.
Het kan nog erger: New England Journal of Medicine
De Ierse medicijndeskundige, psychiater en hoogleraar David Healy schreef recent een brief naar Carole Allen, de voorzitter van de Massachusetts Medical Society. De Massachusetts Medical Society is de uitgever van het toonaangevende medisch-wetenschappelijke tijdschrift New England Journal of Medicine (NEJM). Ik citeer en parafraseer hieronder een aantal belangrijke passages.
Healy refereert in zijn brief aan een bijeenkomst die op 2 november 2021 in Washington plaatsvond en vaccinatieschade besprak. Meerdere mensen, allen pro-vaccinatie, vertelden over de ernstige bijwerkingen die ze na vaccinatie met een coronavaccin hadden gekregen. De video van de bijeenkomst verdween van het internet. Het idee alleen al dat vaccins bijwerkingen kunnen geven is tegenwoordig kennelijk totaal onbespreekbaar. De reguliere media en de sociale media zetten elke mededeling over bijwerkingen nu weg als desinformatie.
Terwijl de onderzoeksgegevens van de gerandomiseerde vaccinonderzoeken vrijwel niet toegankelijk zijn voor onafhankelijke onderzoekers, en ghost-writers wetenschappelijke artikelen schrijven, bestempelen Facebook en de New York Times elke uiting over bijwerkingen als desinformatie. Veel artsen beschuldigen de media van desinformatie, maar in feite is het de NEJM die zich hieraan schuldig maakt, aldus Healy.
Stel je voor dat de tabaksindustrie decennia geleden alle claims over een relatie tussen roken en longkanker of hartinfarcten als desinformatie had kunnen wegzetten, stelt Healy. Dat had zomaar gekund. De industrie was toen alleen nog niet slim genoeg om dat voor elkaar te krijgen, maar heeft inmiddels veel bijgeleerd.
Healy noemt drie redenen waarom hij zijn brief schreef. In de eerste plaats hebben bijwerkingen van medische behandelingen zijn bijzondere aandacht. Medicijnen zijn potentiële vergiften, en dus kunnen bijwerkingen een gevolg kunnen zijn van hun toepassing. Healy richtte een Oorzaak-en Gevolg Forum op waar hij patiënten beschrijft met mogelijke vaccinschade. Hij nodigt anderen uit om hierop te reageren. Op het forum staat onder meer het verhaal van de Amerikaanse Brianne Dressen dat is gelinkt naar de website van de NEJM.
Als er geen toegang is tot onderzoeksgegevens, en controle daarop ontbreekt, dan rest maar één conclusie. De NEJM publiceert advertenties en geen wetenschap. De werkwijze van de NEJM kan in feite niet eens als fatsoenlijk mediawerk worden omschreven. De New York Times bekommert zich meer om de betrouwbaarheid van zijn bronnen dan de NEJM.
Healy maakt zich er zorgen over dat de NEJM zal gaan bijdragen aan het onderbouwen van fraude in rechtszaken, in de media en bij het publiek. In essentie gaat het erom dat auteurs, ook al zijn het ghost-writers, medicijnen en vaccins doelbewust als werkzamer en veiliger weergeven dan ze in werkelijkheid zijn. In 2004, in een zaak rond een antidepressivum voor jeugdigen dat niet werkzaam en niet veilig was, leidde de combinatie van gebrek aan toegang tot onderzoeksgegevens en ghost-writing door GlaxoSmithKline tot een schikking van 3 miljard dollar met de procureur-generaal van New York.
Healy gaat verder met onderzoek naar fraude, zowel in medische als juridische zin, waarin de vaccinonderzoeken die in de NEJM zijn gepubliceerd centraal staan. Uiteindelijk gaat het erom dat we ons bij het bestrijden van Covid-19-golven en varianten moeten baseren op wetenschap. Alleen dan kunnen we adequate en betrouwbare informatie verspreiden.
In de tweede plaats onderzoekt Healy hoe we omgaan met het beoordelen en vaststellen van bijwerkingen. Als artsen niet in staat zijn bijwerkingen vast te stellen of te beoordelen, dan ontstaat er een situatie waarin behandelingen alleen maar goed kunnen doen in plaats van dat ze mogelijk schadelijk zijn. In dit geval kunnen we het behandelen van patiënten evengoed overlaten aan verpleegkundigen en apothekers.
In de derde plaats zijn artsen niet in staat artikelen over medicijnen en vaccins te beoordelen. Deze zijn meestal door ghost-writers geschreven, en bespreken geen bijwerkingen. Tegen deze achtergrond waarin artsen, de FDA, de NEJM en zelfs de ghost-writers geen toegang hebben tot de klinische onderzoeksgegevens, is de conclusie onontkoombaar dat de NEJM geen wetenschappelijke artikelen meer publiceert.
Brianne Dressen nam deel aan het vaccinonderzoek van AstraZeneca en kreeg na vaccinatie meerdere ernstige neurologische klachten. In een publicatie in de NEJM over het AstraZeneca-vaccin noemden de auteurs haar geval niet. Zij correspondeerde hierover met de NEJM. Peter Doshi, redacteur bij het British Medical Journal, heeft zijn correspondentie met de NEJM over de publicatie van het Moderna-vaccin en de toegang tot de onderzoeksgegevens ook openbaar toegankelijk gemaakt.
Afsluiting
De noodzaak voor onafhankelijke media, tijdschriften en websites is al jaren eerder beklemtoond. De absolute noodzaak is evident. Desondanks is de voorbije decennia de relatie tussen onafhankelijke wetenschap en reguliere journalistiek steeds moeizamer geworden. In feite is de conclusie niet uit de weg te gaan dat ze niet langer samengaan. De overheid, vertegenwoordigd door de minister van OCW, lijkt deze treurigstemmende situatie zelfs te omarmen.
Daar moet ik meteen bij opmerken dat ik geen inzicht heb in de manier waarop de minister van OCW, een intelligente man, zijn uitspraken heeft onderbouwd. Daarom hoop ik op een herziening op één of andere wijze.
David Healy is oprichter van RxISK.org, een organisatie die zich inzet voor het opsporen en registreren van bijwerkingen van medicijnen – en met name psychofarmaca. Hij is lid van de International Society of Drug Bulletins.
