De ‘wetenschapsjournalisten’ van de publieke omroep, waaronder het NOS Journaal, laten zich regelmatig van hun beste kant zien. Daarover hebben we eerder geschreven. De berichten worden steeds bizarder.
Harddrug voor de aanpak van ADHD
Er gebeuren fraaie zaken in de psychiatrie die breeduit verkondigd worden door onder meer de publieke omroep. Zo was er recent het bericht dat het gebruik van ADHD-middelen door volwassenen blijft stijgen. Het gaat om methylfenidaat, een psychostimulans.
Van methylfenidaat is door onafhankelijke onderzoekers geen werkzaamheid aangetoond, wel door industriegesponsord onderzoekers. De destijds nog weinig gecorrumpeerde Cochrane heeft een review over dit middel teruggetrokken omdat het bol stond van de bekende vertekenende factoren die inherent zijn aan industriegesponsord onderzoek: te weinig deelnemers, geen actieve registratie van bijwerkingen, geen patiëntvriendelijke uitkomsten enzovoorts. [1]
Psychiaters lijken slechts een missie te hebben: heel Nederland drogeren met psychofarmaca. Ruim een eeuw geleden schreven psychiaters morfine voor aan alcoholverslaafden. [2] [3] Het duurde decennia voordat zij in de gaten kregen dat dit toch niet zo handig was. Dat weerhoudt psychiaters er niet van methylfenidaat, net als morfine een harddrug, aan te bevelen. Zij zijn de perfecte buikspreekpoppen van de farmaceutische industrie.
Bij het NOS Journaal is nog minder besef dan bij de psychiaters in Nederland enig besef aanwezig wat er allemaal gaande is in de medische wetenschap. Maar ze doen ook geen research. Jan Buitelaar werd in beeld gebracht als wetenschapper. Buitelaar is afkomstig van de Farmaceutische Universiteit Nijmegen (FUN) en heeft nauwe banden met de farmaceutische industrie, maar ook dat kwam niet ter sprake.
Ook werd een gebruikster, een volwassen vrouw in beeld gebracht, die zich nog nooit zo goed had gevoeld sinds ze de harddrug methylfenidaat slikte. Een N=1 verhaal, dat uiteraard niets zegt. Bovendien, wie wil er nou niet verslaafd zijn aan een harddrug die ook nog eens gratis verkrijgbaar is. Men had natuurlijk zijn oor te luister moeten leggen bij Cochrane. Maar dat was weer een brug te ver.
Wat vertelden de journalisten u niet?
Methylfenidaat is al langer in de handel en geregistreerd voor de behandeling van ‘ADHD’-gedragingen bij kinderen en adolescenten. Het mag aan hen pas worden voorgeschreven als een uitgebreid orthopedagogisch hulpverleningsprogramma geen of onvoldoende effect heeft gehad.
Dat was al een beetje een merkwaardig verhaal, want medicijnen worden doorgaans pas aan kinderen voorgeschreven als ze al uitgebreid zijn onderzocht en geregistreerd bij en voor volwassenen. Dat was bij methylfenidaat niet het geval, maar dat middel werd al vele decennia voorgeschreven aan jeugdigen in de VS.
Dit realiseerde men zich ook bij de farmaceutische industrie. Die ging zoeken naar wegen om dit middel ook bij volwassenen geregistreerd te krijgen. Want meer omzet betekent uiteraard meer winst en meer tevreden aandeelhouders.
Een aanvraag voor een handelsvergunning van methylfenidaat bij volwassenen bij het EMA door Janssen Cilag werd echter afgewezen omdat het EMA niet overtuigd was van de werkzaamheid. Wel was men beducht voor de bijwerkingen, zoals hartproblemen, psychische stoornissen, eetluststoornissen, hartritmestoornissen en afhankelijkheid.
De aanvraag van Janssen werd geweigerd, maar de industrie was niet voor een gat te vangen. De bedrijven organiseerden bijeenkomsten voor psychiaters en produceerden een Europese consensus waarin methylfenidaat als eerste keuze behandeling voor ‘ADHD’-gedragingen bij volwassenen werd aanbevolen. [4] Niet-medicamenteuze therapie dient bij vrijwel alle psychische aandoeningen de voorkeur te hebben, maar daar heb je als psychiater niets aan.
Het probleem van de handelsvergunning was daarmee nog niet opgelost. Dat werd op scherpzinnige wijze opgelost via de truc van de mutual recognition. Als een medicijn in een land in de EU ooit is goedgekeurd kan het ook in andere landen worden geregistreerd. En dat gebeurde. Methylfenidaat was in 2011 in Duitsland geregistreerd.
Al deze zaken worden door de Nederlandse Vereniging van Psychiatrie, de publieke omroep en psychiaters u niet verteld. Welnee, gewoon slikken en niet zeuren. Wij zien nooit bijwerkingen.
Beschouwing
De publieke omroep is volstrekt ongeloofwaardig geworden als het over de beschrijving van wetenschappelijke ontwikkelingen gaat. Dat geldt vooral voor de ontwikkelingen in de psychiatrie. Uit het buitenland komen berichten dat publieke omroepen betaald krijgen om items over bepaalde medicijnen uit te zenden.
De belangenverstrengelde psychiaters in Nederland waren al de weg kwijt. Maar door zich als wetenschappers te laten presenteren in door de met belastinggeld gefinancierde publieke omroep is een nieuw dieptepunt.
De door de befaamde Britse arts en hoogleraar Graham Dukes bedachte term The dark art of manipulation past tegenwoordig prima bij de Nederlandse publieke omroep. Zij leert snel bij en maakt zich nog sneller dan voorheen meer dan overbodig.
[1] Boesen K, Saiz LC, Erviti J, Storebø OJ, Gluud C, Gøtzsche PC, Jørgensen KJ. The Cochrane Collaboration withdraws a review on methylphenidate for adults with attention deficit hyperactivity disorder. Evid Based Med. 2017 Aug;22(4):143-147.
[2] Bijl D. Antidepressiva en depressie: wat u altijd al wilde weten over de industrie achter deze veelgebruikte medicijnen. Rotterdam: Lemniscaat; 2019.
[3] Bijl D. Het pillenprobleem: waarom we zoveel medicijnen gebruiken die niet werken en niet helpen. Amsterdam: Amsterdam University Press; 2020.
[4] Kooij SJ, Bejerot S, Blackwell A, Caci H, Casas-Brugué M, Carpentier PJ, Edvinsson D, Fayyad J, Foeken K, Fitzgerald M, Gaillac V, Ginsberg Y, Henry C, Krause J, Lensing MB, Manor I, Niederhofer H, Nunes-Filipe C, Ohlmeier MD, Oswald P, Pallanti S, Pehlivanidis A, Ramos-Quiroga JA, Rastam M, Ryffel-Rawak D, Stes S, Asherson P. European consensus statement on diagnosis and treatment of adult ADHD: The European Network Adult ADHD. BMC Psychiatry. 2010 Sep 3;10:67.
