Drieduizend pagina’s aan emails van Anthony Fauci, de belangrijkste adviseur van de Amerikaanse overheid als het over corona gaat, zijn openbaar gemaakt. Ze laten zien hoe een kleine groep wetenschappers – waaronder ook twee Nederlanders – achter de schermen het idee dat het coronavirus afkomstig was uit een lab uiterst serieus nam. Ook al zeiden diezelfde wetenschappers in het openbaar heel iets anders.
De mails van Fauci werden begin juni openbaar dankzij verzoeken van Amerikaanse media als de website Buzzfeed, het nieuwstation CNN en de krant Washington Post. Ze hebben betrekking op de periode januari-juni 2020. Zeg maar: de eerste maanden van de corona-uitbraak in het Westen. De publicatie van de mails volgt op het besluit van de regering Biden om te laten onderzoeken wat nu precies bekend is over de herkomst van het coronavirus, en alle informatie die hierover binnen de overheid beschikbaar is vrij te geven.
Wie gelooft in samenzweringstheorieën, zal volgens Buzzfeed in de mails die Fauci heeft verstuurd weinig interessants vinden. Wel geven ze, nog steeds volgens Buzzfeed, een indruk van een immense werkdruk, en laten Fauci zien als iemand die ook onder stress altijd correct en professioneel blijft.
Dat klopt. Maar de mails laten ook zien dat al in de begindagen van de corona-epidemie invloedrijke wetenschappers de hypothese dat het virus afkomstig was uit een virologisch lab in Wuhan uiterst serieus namen.
NIH
Op vrijdag 31 januari 2020 krijgt Fauci een artikel van Jon Cohen in zijn mailbox, dat enkele ogenblikken eerder was verschenen in Science. Fauci is vol lof over het stuk, dat uitvoerig uit meerdere bronnen citeert en een negatief oordeel velt over de geruchten dat de virusziekte die zich op dat moment aan het uitbreiden is over de wereldbol het gevolg is van een incident in een militair laboratorium. Met instemming citeert Cohen een kop uit de Washington Post, “Experts Debunk Fringe Theory linking China’s Coronavirus To Weapons Research”.
Het Science-artikel vermeldt echter ook dat er zorgen zijn over geknutsel met virussen in laboratoria. Het linkt naar een publicatie van de groep van Ralph Baric die in 2015 was verschenen in Nature Medicine. Het stuk beschrijft experimenten met Chinese coronavirussen, die zijn betaald door de National Institutes of Health (de Amerikaanse tegenhanger van ons RIVM), de werkgever van Anthony Fauci. Binnen de NIH zwaait Fauci de scepter over de afdeling die over besmettelijke ziekten gaat.
Knippen-plakken
In de studie, waaraan trouwens ook twee wetenschappers van het virologisch laboratorium uit Wuhan meewerkten, beschrijven de auteurs hoe ze met knippen en plakken van stukjes genetisch materiaal van verschillende virussen coronavirussen fabriceerden die menselijke longcellen konden infecteren.
In 2014 had de regering Obama dit type onderzoek weliswaar tijdelijk stopgezet, maar de beschreven proeven waren voor dit verbod al uitgevoerd, zo vermeldde het artikel. En bij de Dankbetuigingen vermeldde het stuk ook nog dat de beschreven experimenten “have been reviewed and approved for continued study by the NIH.”
Rare genen
Fauci stuurt zowel het recente stuk in Science als het al wat oudere artikel in Nature Medicine door naar diverse andere wetenschappers, en krijgt op vrijdagavond half elf al reactie van Kristian Andersen, een onderzoeker van het Amerikaanse Scripps Research Institute. Andersen, een moleculair bioloog en hoogleraar, is er nog niet zo zeker van dat het coronavirus van natuurlijke oorsprong is, zoals het artikel in Science stelt.
Een klein, heel klein stukje van het erfelijk materiaal van het coronavirus – kleiner dan 0,1 procent van het totale genoom – is ‘ongewoon’, mailt Andersen. Je ziet dat pas als je de structuur van het coronavirus vergelijkt met die van de andere virussen. “Sommige stukjes [van het coronavirus] zien eruit alsof tot stand zijn gekomen in een laboratorium”, schrijft hij.
Spike-eiwit
Het afwijkende stukje genoom van het coronavirus is naar alle waarschijnlijkheid de ‘cleavage site’ die zich bevindt bij het spike-protein van het coronavirus, en waaraan het virus zijn besmettelijkheid heeft te danken. Die ‘cleavage site’ is afwezig bij het coronavirus dat waarschijnlijk de grootmoeder was van ‘ons’ coronavirus.
In 2012 vonden onderzoekers van – alweer – het laboratorium in Wuhan dat virus honderden kilometers van Wuhan vandaan, in een mijn waar een half dozijn mijnwerkers ernstig ziek waren geworden. Waarschijnlijk hadden de mijnwerkers het virus binnengekregen toen ze in contact waren gekomen met uitwerpselen van vleermuizen. Het mijncoronavirus lijkt sprekend op het coronavirus dat inmiddels bijna vier miljoen dodelijke slachtoffers heeft gemaakt, maar mist die ene ‘cleavage site’. Zou die ‘cleavage site’ door een laboratorium in het erfelijk materiaal van het mijncoronavirus zijn geplakt?
Ruzie maken op Twitter
Kristian Andersen stelt die vraag niet hardop, maar de mails suggereren dat de onderzoeker wel in die richting denkt. Als dat inderdaad zo is, dan laat hij daar in het publieke debat weinig van merken. Anderson haalt nog op diezelfde dag op Twitter uit naar de Republikeinse senator Tom Cotton, die zich in een tweet afvraagt of er een verband is tussen de corona-uitbraak en het lab in Wuhan.
“We weten nog steeds niet waar het coronavirus vandaan komt”, tweet Cotton. “Misschien van een markt, een boerderij of een voedselproducent. Ik merk op dat er in Wuhan een […] laboratorium staat dat werkt met de dodelijkste pathogenen ter wereld. En jawel, ook met coronavirussen.”
Onzin, reageert Andersen. “Ik heb hier even kort naar gekeken, maar de analyses zijn volkomen fout. They can safely be ignored.”
Door de Fauci-mails is dus in ieder geval aan het licht gekomen dat Andersen in de openbaarheid meningen afkraakt die hij in werkelijkheid wel degelijk serieus neemt. Dat verklaart wellicht waarom de onderzoeker, na de publicaties van de Fauci-mails, zijn twitteraccount heeft verwijderd.
Spoedverleg
Fauci werkt vrijdag door tot diep in de nacht. Hij regelt een internationaal telefonisch spoedoverleg, en nodigt daarvoor een dozijn wetenschappers uit. Onder hen bevinden zich ook twee Nederlandse virologen, Marion Koopmans en Ron Fouchier, beiden verbonden aan het Erasmus MC, en Kristian Andersen met nog enkele van zijn collega’s. Wat in het overleg precies is besproken wordt niet duidelijk. Met name de Nederlanders sturen tamelijk uitvoerige notities naar Fauci en de andere deelnemers, maar die zijn zwartgemaakt.
Vier deelnemers aan het telefonisch overleg leveren slechts 7 dagen later een artikel in bij Nature Medicine, waarin ze nadrukkelijk stelling nemen tegen het idee dat het coronavirus uit een laboratorium komt. “Our analyses clearly show that SARS-CoV-2 is not a laboratory construct or a purposefully manipulated virus”, schrijven ze. De wetenschap dat de eerste auteur van het artikel, Kristian Andersen, een week eerder in een mail naar Anthony Fauci iets totaal anders zei, maakt die slotsom merkwaardig. Maar goed, we weten inmiddels ook dat Andersen prima is staat is om publieke uitspraken te doen waarin hij zelf niet gelooft.
Het artikel van Andersen en zijn collega’s komt weer terug in het WHO-rapport, dat in het voorjaar van 2021 verschijnt. Het WHO-rapport voert de studie aan als argument om de labhypothese niet serieus te onderzoeken. En aan dat rapport was Marion Koopmans als co-auteur verbonden. Wat is de wereld toch klein.
We houden lezers op de hoogte via ons Twitterkanaal en vooral via onze nieuwsbrief (we zijn nu ruim twee maanden onderweg en hebben 783 abonnees – word onze 784e!).
