Ruim 20 jaar geleden besprak de literatuurcriticus Michael Zeeman in zijn TV-programma de roman Die Vertreibung aus der Hölle van de Oostenrijkse auteur en filosoof Robert Menasse. Die bespreking zette mij aan om het boek aan te schaffen. Regelmatig moet ik de laatste tijd terugdenken aan dit boek.
Robert Menasse. Die Vertreibung aus der Holle. Surkamp Verlag, 2001.
De roman vertelt het verhaal van Viktor Abranavel, de hoofdpersoon die 25 jaar na het middelbare schoolexamen zijn oude klasgenoten weerziet op een feestje. Viktor is geboren in 1955. Alles ging goed totdat hij zijn klasgenoten confronteert met het Nazi-verleden van hun leraren.
Viktor is bezig een lezing voor te bereiden over één van de leraren van de Portugees-Joodse filosoof Baruch de Spinoza. Die leraar was Manasseh ben Israel, die in de 17de eeuw vanuit Portugal met zijn familie naar Amsterdam was gevlucht om te ontkomen aan de Inquisitie.
De auteur stelt zich bijzondere vragen. Zien wij in de geschiedenis slechts die verhalen die ons bekend voorkomen? In feite hebben we in alle tijden slechts één leraar: de geschiedenis – en wij zijn altijd slechte studenten.
Hugo de Jonge
Aan dit bijzondere verhaal moet ik als gezegd de laatste tijd vaak terugdenken. Steeds weer doemt de naam van Hugo de Jonge daarbij op. Deze man heeft in de pandemie zoveel slechts op zijn naam staan, dat hij zich de titel van Die Vertreibung aus der Hölle moeiteloos kan toe-eigenen.
De Jonge heeft het vertrouwen in de politiek gereduceerd tot het nulpunt, de onafhankelijke wetenschap in een kwaad daglicht gezet, de gesponsorde wetenschap op een voetstuk gezet en talloze volstrekt ontoelaatbare en irrationele uitspraken gedaan. De schade die deze buikspreekpop van de farmaceutische industrie en auteur van de frikandellenalmanak heeft aangericht, is onherstelbaar.
Zeeland
Je zou denken dat er voor deze man geen plek meer is in de politiek. Maar wie dat denkt, komt bedrogen uit. Hij wordt omarmd door de provincie Zeeland. Tja, deze provincie heeft in het verleden en heden wel meer schuinsmarcheerders voortgebracht, dus De Jonge kan daar ook nog wel bij, zou je haast denken.
De nieuwe fractievoorzitter van het CDA spreekt in reclamespotjes van het nieuwe CDA. En dat spreekt Nederland wel aan – gewoon de kop in het zand steken en net doen alsof er niets aan de hand is. Er is mijns inziens maar één weg voor het CDA – en dat is afstand nemen van deze landverrader.
Besluit
De Grootinquisiteur Hugo de Jonge zou nooit meer een openbare functie mogen vervullen. Maar wellicht is de gedachte dat deze man in Zeeland weinig extra kwaad kan.
Op de flap van het boek van Menasse schrijft de auteur: ‘De hel erkennen we pas terugblikkend. Na de verdrijving. Zolang we in haar smoren, spreken we van het vaderland.’
