Sinds 2020 is de coronacrisis nooit zo ver weggeweest als nu. Nederland lijkt een mooie zomer in te gaan, de aandacht van de media is verschoven naar andere zaken. Het is medio 2025. De oorlog in Oekraïne gaat onverdroten door, een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten is begonnen. En in de verte komt voor de zoveelste keer een covidgolf op ons afrollen.
Ook in Nederland zijn er signalen dat het coronavirus SARS-CoV-2 zich opmaakt voor een terugkeer, schrijft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op 11 juni op zijn website. De ziekenhuizen merken nog helemaal niets, maar analyses van rioolwater doen vermoeden dat er iets in aantocht is. Vergeleken met de recordwaarden van half december 2023 stellen de meest recente concentraties nog weinig voor, maar heeft de concentratie coronavirusdeeltjes nu een niveau bereikt dat in dit kalenderjaar nog niet eerder is gemeten.
Wat gebeurt in Nederland, gebeurt in meer landen. Volgens een bericht dat de World Health Organization (WHO) op 29 mei op zijn website plaatst, is er sprake van een toename van “de wereldwijde SARS-CoV-2-activiteit”. Die toename komt vooral op het conto van de virusvariant NB.1.8.1, aldus de WHO.
Nimbus
Dat de WHO vermoedt dat de opkomst van NB.1.8.1 vervelende gevolgen kan hebben, blijkt uit het feit dat de virusvariant ook een roepnaam heeft gekregen. NB.1.8.1 heet nu ook Nimbus. Alleen virusvarianten waarover de WHO zich zorgen maakt, de variants of interest en de variants of concern, krijgen zo’n naam.
Nimbus is een lid van de omvangrijke omicronfamilie en een nakomeling van virusvarianten die in eerdere jaren hebben gedomineerd, zoals XBB (Kraken) en JN.1 (Juno). De symptomen van een infectie met de Nimbusvariant zijn vrijwel identiek aan die van andere omicronvarianten. Ze variëren van koorts, spierpijn, aanhoudende hoest, een verstopte nes, verlies van reuk en smaak tot kortademigheid. Een specifiek symptoom van een Nimbusinfectie is ‘razor blade throat’, een scherpe, stekende keelpijn achter in de keel, vooral bij het slikken.
In Zuidoost-Azië, waar Nimbus al in het voorjaar aan zijn opmars begon, is de invloed van de aanzwellende covidgolf onmiskenbaar. In Taiwan bezochten in de eerste week van juni 63.000 personen met covidklachten een arts. De Taiwanese equivalent van het RIVM voorziet dat dit aantal in de komende maanden zal oplopen tot meer dan 200.000. Voor een land met nog geen 24 miljoen inwoners zijn dat respectabele aantallen.
In andere landen in dezelfde regio, zoals Thailand en Singapore, is de situatie niet anders. Zelfs uit het doorgaans weinig mededeelzame China komen signalen die wijzen op een snelle toename van het aantal covidgevallen. In die landen is Nimbus mild en is het aantal patiënten dat in een ziekenhuis belandt of overlijdt gering – maar dat geldt niet voor het aantal mensen dat te ziek is om nog normaal te functioneren. Dat loopt in Zuidoost-Azië in de miljoenen.
Westerse landen
In Europa is het nog niet zover, meldt het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) op 13 juni. “In de afgelopen weken zijn in veel EU-landen trage stijgingen van de epidemiologische indicatoren van SARS-CoV-2 waargenomen”, schrijft het ECDC op zijn website. Het ECDC voorspelt op basis van modellen wel dat het aantal covidgevallen de komende zomermaanden zal toenemen, net zoals dat in 2024 het geval was.
In het Verenigd Koninkrijk delen virologen die verwachting. De door de overheid samengestelde statistieken laten een lichte stijging zien, maar daar zal het volgens Lawrence Young, een viroloog van Warwick University niet bij blijven. “Het is zeer waarschijnlijk dat we de komende maanden een piek in infecties zullen zien, mogelijk later deze maand of in juli”, zei Young in een interview met I Paper.
In de Verenigde Staten zijn de statistieken op het eerste gezicht net zo geruststellend als in Europa. Volgens analyses van het rioolwater en cijfers uit de ziekenhuizen is er nog weinig aan de hand, ook al is duidelijk dat de Nimbusvariant inmiddels voet aan de grond heeft gekregen. Bijna veertig procent van alle covidgevallen is het gevolg van een Nimbusinfectie, melden de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Toch verwachten ook Amerikaanse wetenschappers dat de zomer van 2025 weer in het teken van covid zal staan.
“In tegenstelling tot influenza, dat jaarlijks een piek in de winter heeft, piekt covid al een paar jaar twee keer per jaar”, vertelde de aan Vanderbilt University verbonden hoogleraar infectieziekten William Schaffner in een interview. “Eén keer in de zomer en dan weer één keer in de winter.”
Meer varianten
Nimbus is niet de enige coronavirusvariant die zich op dit moment in snel tempo verspreidt. XFG vermenigvuldigt zich, ook in Europa en in Nederland, nog sneller dan Nimbus en lijkt Nimbus zelfs in te gaan halen. De WHO heeft XFG dan ook een roepnaam toegekend. De XFG-variant heet nu ook Stratus.
Chinese immunologen, verbonden aan Peking University, hebben aan de hand van computermodellen Nimbus en Stratus met elkaar vergeleken. Vergeleken met eerdere coronavirusvarianten waren zowel Nimbus als Stratus in staat om antilichamen te ontwijken die waren ontstaan als gevolg van eerdere infecties en vooral vaccinatie. Nimbus was beter dan Stratus in staat om zich vast te maken aan de ACE-2-receptor van menselijke cellen – en vervolgens die cellen binnen te dringen.
Stratus daarentegen was beter in het ontwijken van antilichamen dan Nimbus. De komende maanden zal duidelijk worden welke variant de virale wedloop zal winnen. Of misschien wordt het geen van beide. Virusspotters hebben nog een andere variant in het vizier. Het aantal infecties met PY.1, een variant die al enkele maanden circuleert, is de afgelopen weken onheilspellend snel toegenomen.
De covidzomer van 2024
Verleden jaar besteedden Nederlandse media enige aandacht aan de zomerpiek van SARS-CoV-2. Volgens het NRC belandden in de zomermaanden dagelijks 17 patiënten met covid in het ziekenhuis. Dat was een beetje meer dan in de maanden die daaraan voorafgingen, maar fors minder dan in het jaar daarvoor. Toen kon de teller oplopen naar 165 opnames per dag.
Significant groter dan het aantal ziekenhuisopnames was het aantal Nederlanders dat in de zomer ziek was. Het ziekteverzuim was hoog – en in het rioolwater bereikte de concentratie virusdeeltjes concentraties die tijdens de eerste twee coronajaren nog ondenkbaar waren. De virusvarianten die in die periode domineerden veroorzaakten weliswaar een mild ziektebeeld, maar verspreidden zich moeiteloos.
Op het eerste gezicht is het opvallend dat een respiratoir virus hartje zomer kans ziet om een groot deel van de bevolking te infecteren, maar organisaties als het RIVM en WHO maakten zich geen zorgen. Voor wie dat wel deed, had het RIVM-afdelingshoofd Susan van den Hof In het NRC van 24 juli 2024 nog een tip: haal een booster. Een mRNA-injectie was ‘een goede oppepper’ voor het immuunsysteem, aldus Van den Hof. Als straks in Nederland de covidzomer begint, zullen er uit het RIVM identieke geluiden komen. De nieuwe vaccinatieronde zal beginnen op 15 september.
Vaccineren was – en is – trouwens ook het advies van de WHO. De organisatie blijft in de meeste recente versie van de Standing recommendations for COVID-19 hameren op het belang van vaccinaties tegen het hardnekkige coronavirus. Weliswaar heeft dit advies alleen nog betrekking op hoog-risicogroepen, maar toch.
Virale oase
Terwijl covid huishoudt in Zuidoost-Azië en zich opmaakt om Europa en Noord-Amerika binnen te dringen, valt op dat er ook regio’s zijn die niets van SARS-CoV-2 hebben te vrezen. Volgens de website Our World in Data rapporteren Afrikaanse landen als Mali, Niger en Nigeria al enkele jaren nauwelijks nog covidgevallen.
Die landen hebben met elkaar gemeen dat, alweer volgens Our World in Data, de vaccinatiegraad laag is. In Taiwan liet bijvoorbeeld 94 procent van de totale bevolking zich minstens 1 keer vaccineren. In China was dat 92 procent, in Nederland 70 procent. In Mali, Niger en Nigeria hebben we het daarentegen over 19, 25 en 42 procent.
Een mogelijke verklaring voor die cijfers is dat de covidvaccinaties, die volgens de WHO weliswaar zouden moeten beschermen tegen covid, het tegenovergestelde effect hebben – en de kans op infectie op de één of andere manier juist verhogen. Op dat ongerijmde verband stuitten onderzoekers van het Amerikaanse ziekenhuis Cleveland Clinic in een studie die verscheen in april 2023.
Falend immuunsysteem
Medewerkers van dat ziekenhuis hadden meer corona-infecties doorgemaakt naarmate ze zich vaker hadden laten vaccineren, bleek uit dat onderzoek. Factcheckers haastten zich om uit te leggen dat het ongetwijfeld ging om een schijnverband, ook al was toen al bekend dat covidvaccinaties het immuunsysteem op zo’n manier veranderen dat SARS-CoV-2 in ieder geval in theorie meer kans heeft om mensen te infecteren.
Onderzoekers van het Amerikaanse Naval Medical Research Center rapporteerden in 2022 dat het lichaam van ongevaccineerden na contact met het coronavirus reageerde met een verhoogde aanmaak van interferon-gamma en interleukine-2. Die signaaleiwitten activeren het immuunsysteem om het virus uit te schakelen. Die verhoogde aanmaak bleef echter grotendeels achterwege bij wie zich had laten vaccineren.
Ondertussen zijn er tientallen studies gepubliceerd die suggereren dat de covidvaccinaties hebben geleid tot immunologische afwijkingen. Een aantal daarvan heeft betrekking op het IgG4-type antilichaam dat in abnormale en hoge concentraties circuleert in het bloed van gevaccineerden. IgG4-antilichamen remmen normaliter immuunreacties. Ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat imkers weinig last meer hebben van bijensteken.
Mogelijk beschermen IgG4-antilichamen de ontvangers van covidvaccins tegen ernstige ziekte. Er komen echter ook meer aanwijzingen dat het immuunsysteem van gevaccineerden niet meer naar behoren beschermt tegen infectie door het coronavirus. In een recent Spaans onderzoek, dat op 18 maart 2025 verscheen in de Journal of Infection, hadden bijvoorbeeld gevaccineerde gezondheidswerkers meer kans op covid naarmate er meer IgG4 in hun lichaam aanwezig was.
Tot overmaat van ramp reageert het immuunsysteem van gevaccineerden op een infectie met SARS-CoV-2 door nog meer IgG4-antilichamen aan te maken. Er lijkt sprake te zijn van een vicieuze cirkel. Landen die intensief hebben gevaccineerd tegen covid hebben hun bevolking opgezadeld met een immuunsysteem dat mogelijk nog beschermt tegen ernstige ziekte, maar SARS-CoV-2 blijft uitdagen om te infecteren.
Muterend virus
Het massaal toedienen van vaccins die aan de ene kant beschermen tegen ernstige ziekte, maar aan de andere kant infectie niet kunnen voorkomen, heeft volgens Chinese virologen in de eerste jaren van de coronacrisis mensen uit de ziekenhuizen gehouden, maar ook de mutatie van het coronavirus versneld. Die mutaties vinden vooral plaats in het spike-eiwit van het virus, constateerden de Chinezen. Dat is veelzeggend. De mRNA-vaccins richten de reacties van het immuunsysteem specifiek op dat stuk van het virus.
Vrijwel direct na het begin van de masavaccinaties is SARS-CoV-2 gaan muteren om de antilichamen van de gevaccineerden te ontwijken en tegelijkertijd nog besmettelijker te worden.
Het is niet duidelijk wat het eindpunt van deze ontwikkeling is. De Belgische viroloog en vaccinoloog Geert Vanden Bossche, waarschuwt dat de wisselwerking tussen het verslechterende immuunsysteem van miljoenen gevaccineerden en de mutatiedrift van SARS-CoV-2 uiteindelijk zal uitmonden in een catastrofe. Die catastrofe is er nog niet, maar er zijn legio immunologische alarmsignalen. Ook als we de directe toxische effecten van de vaccins zelf even buiten beschouwing laten, is duidelijk dat er na het uitrollen van de covidvaccins in 2021 iets faliekant is misgegaan. En blijft misgaan.
Herinfecties
Een voorbeeld daarvan is het aantal mensen met long covid. De kans op long covid neemt toe met het aantal her-infecties met SARS-CoV-2. Omdat long covid het aantal ziekdagen ongeveer verdubbelt en volgens sommige schattingen meer dan twintig procent van intensief gevaccineerde landen als de Verenigde Staten long covid heeft, hebben de massavaccinaties waarschijnlijk nu al voor een grote economische schade gezorgd.
Serieuzer is het effect van herinfecties op de hersenen. Elke herinfectie door SARS-CoV-2 vermindert het IQ met bijna anderhalve punt, schreven Britse neurologen in 2024 in de New England Journal of Medicine. Omdat een grote groep individuen in ‘ontwikkelde landen’ sinds 2021 met enige regelmaat wordt gereïnfecteerd, zou het zomaar kunnen dat het gemiddelde IQ in die landen sinds 2021 significant is afgenomen. Dat zou vooral het geval kunnen zijn in de hogere echelons van die landen, waar belangrijke beslissingen worden genomen en vaccinatie de norm is.
Het zou veel verklaren.
