In Mondkappen en Haagse bluf beschreef ik de zinloosheid van mondkapjes bij het tegengaan van de verspreiding van het coronavirus. Er is geen enkel hard bewijs dat mondkappen iets doen, behalve de portemonnee spekken van bedriegers. Dat bleek uit een recente Cochrane-analyse, die de uitkomsten van een eerdere analyse bevestigde. De agressie en dwangmaatregelen van de overheid, waaronder met name de meesterbedrieger Hugo De J, waren zinloos. En dat was bekend. Hoe de grote multinationals daarop vervolgens reageerden, kunt u opmaken uit dit artikel van Maryanne Demasi.
De recente Cochrane-review over fysieke interventies (inclusief gezichtsmaskers) en mijn daaropvolgende interview met hoofdauteur Tom Jefferson heeft, op zijn zachtst gezegd, een paar mensen tegen de haren in gestreken. Desondanks is Jeffersons review op dit moment de meeste gedownloade review. Het artikel heeft de hoogste altimetric score die een Cochrane artikel ooit heeft gehaald.
De review concludeert dat het dragen van mondmaskers in de samenleving nauwelijks tot geen effect heeft op de overdracht van influenza-achtige ziekten of Covid-19. “Er is gewoon geen bewijs dat mondmaskers enig verschil maken”, zei Jefferson. “Punt uit.”
Dat was genoeg om een welbekende voorstander van mondmaskers in woede te doen ontsteken. Zeynep Tufecki, een columnist van de New York Times, schreef een kritische analyse van Jeffersons beschouwing in het opiniestuk Here’s why the science is clear that masks work.
Tufekci betoogde dat, ondanks het feit dat er geen gegevens van hoge kwaliteit zijn, we op basis van slecht bewijs kunnen concluderen dat maskers wel werken. Tufekci nam daarnaast ook contact op met Cochrane voor commentaar en zette Cochrane vermoedelijk onder druk om een verklaring op zijn website te publiceren.
In die verklaring zei Karla Soares-Weiser, hoofdredacteur van de Cochrane Library, dat commentatoren “onnauwkeurige en misleidende” beweringen over de studie hadden gedaan en dat door een slordige woordkeuze de samenvatting van de review “verkeerd kan worden geïnterpreteerd, waarvoor we ons verontschuldigen”.
De verklaring van Cochrane werd in brede kring opgevat als een ‘verontschuldiging’. Sommige twitteraars geloofden zelfs dat Cochrane de review had “ingetrokken”, blijkens onderstaande Twitterberichten.
Soares-Weiser gaf aan dat Cochrane in gesprek was met de auteurs van de review over de formulering van de samenvatting. Daardoor zou duidelijker moeten worden “dat de review onderzocht of maatregelen om het dragen van maskers te bevorderen hielpen de verspreiding van respiratoire virussen te vertragen.”
Jeffersons reactie
De Cochrane-verklaring kwam als een donderslag aan heldere hemel. Toen ik Jefferson vroeg om commentaar, zei hij dat hij pas vlak voordat Cochrane de verklaring publiceerde daarvan op de hoogte werd gesteld. Wat die verklaring zou inhouden, wisten Jefferson en zijn co-auteurs niet.
“Het was verontrustend”, zei Jefferson. “Cochrane heeft zijn eigen onderzoekers weer onder de bus gegooid. De verontschuldiging van Cochrane komt van van Soares-Weiser en dus niet van de auteurs van de review.”
Op 15 maart 2023 belegden de auteurs van de review een spoedvergadering, waarin ze een plan van aanpak bespraken. Ik kreeg te horen dat ze een akkoord hadden bereikt
“We hebben besloten dat we het bestuur van Cochrane gaan aanschrijven en klagen over de manier waarop dit is afgehandeld”, zei Jefferson. “We zullen inhoudelijke opmerkingen op de Cochrane-webpagina beantwoorden via onze commentaarredacteur. Dat is de geijkte manier om met kritiek om te gaan.”
“In dit geval is Soares-Weiser afgeweken van de gebruikelijke procedures”, voegde hij daaraan toe. “Ze heeft van alles besloten zonder enig overleg met de auteurs van de review. Dat is onaanvaardbaar.”
Jefferson zal ook ingaan op onwaarheden die in de media worden verteld. Forbes beweerde bijvoorbeeld ten onrechte dat Jefferson een werknemer was van het Brownstone Institute.
“Ik zal ook contact opnemen met de New York Times over het artikel waarin Tufekci haar platform gebruikte om mijn geloofwaardigheid aan te vallen”, vervolgde Jefferson. “Ze noemde mijn naam zes keer in haar stuk, ondanks dat er meerdere auteurs op de Cochrane-review stonden. Ze heeft zelf nooit serieus onderzoek naar acute respiratoire aandoeningen gepubliceerd, en het lijkt erop dat ze de jacht op wetenschappers heeft geopend omdat het haar niet aanstaat wat in onze review staat.”
De Cochrane-auteurs zeggen dat ze niet zullen bezwijken onder de druk van de het bestuur van Cochrane. “Wij zijn de auteurs van deze review, dus wij bepalen wat er in of uit ons artikel gaat”, liet Jefferson namens de auteurs weten. “We veranderen ons artikel niet op basis van wat de media willen.”
Volgens Jefferson heeft Soares-Weiser een kolossale fout heeft gemaakt. “De boodschap van deze actie is dat verslaggevers Cochrane onder druk kunnen zetten om hun beoordelingen te wijzigen”, zei Jefferson. “Nu denken mensen misschien, als ze iets in een Cochrane-review lezen wat indruist tegen hun dogma’s, ze Cochrane kunnen dwingen om de recensie te wijzigen. Dit schept een gevaarlijk precedent.”
Ik heb Soares-Weiser benaderd voor een interview, maar ze reageerde niet.
Ik nam ook contact op met de Committee on Publication Ethics (COPE), een forum voor redacteuren van peer-reviewed tijdschriften om kwesties te bespreken die verband houden met de integriteit van het wetenschappelijke dossier. Ik informeerde naar Cochrane’s behandeling van klachten met betrekking tot de laatste beoordeling, maar COPE reageerde niet voor de publicatiedeadline.
De COPE-richtlijnen voor het omgaan met kritiek na publicatie suggereren echter dat Cochrane de richtlijnen schendt. Daarin staat:
… tijdschriften moeten discussie na publicatie mogelijk maken op hun site, via brieven aan de redacteur of op een externe gemodereerde site. De discussie na publicatie begint meestal met de kritiek van een lezer op een artikel dat een tijdschrift eerder heeft gepubliceerd. Wanneer dergelijke kritieken officieel worden ingediend voor publicatie in een tijdschrift, vallen ze meestal onder de noemer van ‘letters to the editor’, ‘commentaries’, ‘comments’ of ‘correspondence’.
De geschiedenis herhaalt zich
Dit is niet de eerste keer dat Cochrane toegeeft aan druk als onderzoekers in de organisatie tot wetenschappelijke conclusies komen die controversieel zijn. In 2018 werd de Deense hoogleraar Peter Gøtzsche ontslagen uit de raad van bestuur van Cochrane.
Gøtzsche kreeg het aan de stok met het bestuur van Cochrane naar aanleiding van zijn kritiek op mammografiescreening en het overmatig gebruik van psychofarmaca. De druppel die de emmer deed overlopen was echter zijn kritiek op Cochrane’s 2018 HPV-vaccinbeoordeling. Samen met Jefferson en nog een andere onderzoeker publiceerde Gøtzsche een vernietigende beschouwing, waarin stond dat de vaccinbeoordeling bijna de helft van de relevante onderzoeken buiten beschouwing liet en sommige bijwerkingen en veiligheidssignalen over het hoofd zag.
Een citaat uit die beschouwing:
“Onderdeel van het motto van de Cochrane Collaboration is ‘Trusted evidence’. We vinden dat de Cochrane HPV-vaccinbeoordeling niet valt in die categorie. De uitkomst van die beoordeling is vertekend door rapportagebias en methodologische fouten in de studies die voor de beoordeling zijn gebruikt. De beoordeling voldoet niet aan de eisen van Cochrane en doet ook geen recht aan de burgers of zorgverleners die Cochrane Reviews raadplegen omdat ze goed onderbouwde beslissingen willen nemen. ‘Informed decisions’ is ook een onderdeel van het motto van Cochrane.”
Toen Soares-Weiser naar aanleiding hiervan werd geconfronteerd met internationale ophef en beweringen dat de kritiek zou leiden tot duizenden doden als een gevolg van een afname van het aantal ontvangers van het HPV-vaccin, schreven Soares-Weiser en toenmalig hoofdredacteur David Tovey een weerwoord van 30 pagina’s op de website van Cochrane. Daarin zeiden ze dat Gøtzsche en Jefferson ‘onterechte beweringen’ maakten en dat hun kritiek aanzienlijk overdreven zou zijn.
Insiders vermoedden dat Cochrane deze stappen nam om hun sponsoren tevreden te stellen. De Bill and Melinda Gates Foundation, die wereldwijd het gebruik van HPV-vaccins promoot, had Cochrane een bedrag van 1,15 miljoen dollar gegeven.
De daarop volgende beslissing om Gøtzsche het lidmaatschap van Cochrane af te nemen leidde ertoe dat vier andere leden van het bestuur van Cochrane per direct opstapten. Alle 31 Cochrane’s Centre Directors in Spanje en Latijns-Amerika eisten een onafhankelijk onderzoek naar het schandaal. Gøtzsche was democratisch gekozen. Jos Verbeek, coordinating editor bij Cochrane Work, en andere prominente wetenschappers riepen het volledige bestuur van Cochrane op om op te stappen. Het was tijd voor onafhankelijke verkiezingen.
Cochrane bond echter niet in. De leiding van de organisatie zorgde ervoor dat Gøtzsche moest opstappen als hoofd van het ooit hoog aangeschreven Nordic Cochrane Centre in Denemarken, waaraan hij 25 jaar van zijn leven had gegeven. Ik heb in BMJ – Evidence Based de gebeurtenissen gedetailleerd beschreven in het artikel Cochrane: a sinking ship?
Tijdens de pandemie heeft Cochrane moeite moeten doen om relevant te blijven. Bovendien heeft Cochrane financiële problemen gehad. Het was – o ironie – de nieuwe Cochrane-review van Jefferson en zijn co-auteurs die de organisatie weer op de kaart heeft gezet. Bij elke download krijgt Cochrane een kleine financiële vergoeding van zijn uitgever Wiley.
In augustus 2021 kondigde de belangrijkste financier van Cochrane, het National Institute of Health Research, aan dat het zijn infrastructuurfinanciering gaat intrekken die het nu nog aan alle Britse Cochrane Review Groups verstrekt. De geldstroom stopt op 31 maart 2023. Daardoor zou alle redactiecapaciteit die Cochrane Reviews nodig heeft om te publiceren kunnen verdwijnen.
Op dit moment probeert Cochrane zich door een reorganisatie aan te passen. De tijd zal leren of dit eens zo hoog aangeschreven instituut zal overleven of ten onder zal gaan.
Een update | Het antwoord van COPE
COPE heeft alsnog gereageerd op mijn verzoek om te reageren. De organisatie schreef in een verklaring:
“De auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van een artikel. Eventuele wijzingen van die inhoud mogen alleen worden aangebracht met hun inbreng en goedkeuring. Oppervlakkige veranderingen van de tekst hebben geen invloed op de strekking en de interpretatie van een stuk. Die zijn ook niet zo belangrijk. Wijzigingen in de interpretatie en conclusies mogen echter niet worden aangebracht zonder overleg met de auteurs.”
Beschouwing door Dick Bijl
Cochrane was destijds opgericht door onbaatzuchtige en onafhankelijke artsen, onderzoekers en wetenschappers om het beste wetenschappelijke bewijs te verzamelen voor de diagnostiek en behandeling van uiteenlopende klachten en aandoeningen. Cochrane gold jarenlang als de meest betrouwbare bron voor wetenschappelijke medische beoordelingen.
We hebben gezien dat tijdens de coronapandemie grote Amerikaanse multinationals geprobeerd hebben de onafhankelijke wetenschap en wetenschappers buitenspel te zetten. OverNu heeft daar verschillende keren over geschreven. Beproefde methoden waren liegen, bedriegen, ontkennen en ad hominem-aanvallen. Alles werd gebruikt om reputaties kapot te maken. En het bijzondere is dat dit gebeurde door volstrekte amateurs die geen enkele inhoudelijke, methodologische, epidemiologische en statistische kennis hadden. We kunnen ook constateren dat onze overheid, waaronder ministers als De Jonge, Hoekstra en Rutte, een grote bijdrage leverde aan het laten doorgaan van deze haatcampagnes. Het moge wederom duidelijk zijn: we zijn absoluut verkeerd op weg!
De overheid in Nederland en vele andere westerse landen schaarden zich achter het idee dat ook met slecht onderzoek men zaken kan populariseren en invoeren om zodoende de belangen van multinationals en hun aandeelhouders te bevorderen. Het zijn de bekende neoliberale slogans.
We zullen zien wat er gebeurt met de geloofwaardigheid van Cochrane. De review van Jefferson en collega’s kan de organisatie een stimulans geven maar kan er ook toe leiden, en velen hopen daarop, dat er opnieuw stemmen zullen opgaan om het bestuur van Cochrane te laten aftreden. Dat zou de weg vrijmaken voor een wederopstanding van deze eens zo waardevolle organisatie.
Het artikel van Maryanne Demasi verscheen op 15 maart 2023 op substack.com.
U kunt Maryanne Demasi steunen via https://maryannedemasi.com/support.
Hoe u OverNu.nl kunt steunen, leest u op https://overnu.nl/twee-manieren-om-ons-te-ondersteunen.
